Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
296 <strong>Euskal</strong> Nazionalismoa <strong>eta</strong> Hezkuntza (<strong>1895</strong>-<strong>1923</strong>)<br />
honek irakaskuntzan izango duen eragina), horrela diru bat ziurtatzen baita, euren<br />
familiak mantendu ahal izateko edota beraien zahartzarorako 197 .<br />
Diru arazoak direla <strong>eta</strong>, irakaslegoaren ordaink<strong>eta</strong>k <strong>eta</strong> hauen inguruan piztu<br />
gatazkak ohiartzun handia izango du <strong>eta</strong> irakaslegoak gogor jokatuko du ustez dagozkion<br />
eskubideen defentsan. Behin <strong>eta</strong> berriro soldaten igoera eskatuko du irakasleak oso gaizki<br />
ordainduak daudelako . Eta egia esan behar bada, ez da hau -aipamen iraingarri batzuk<br />
salbu- euskal jeltzaleen aldetik zalantzan jarriko den zerbait ; are gehiago, sarri askotan<br />
irakasleak ondo ordaindua egon behar duela aldarrikatuko dute, uste baita hau dela,<br />
besteak beste, irakasleak bere lana behar bezala bete dezan, hartu beharreko bide egokia .<br />
Kontua da zeinek duen horren erantzunkizuna . Irakasleen ust<strong>eta</strong>n, euren aldetik, euskal<br />
Diputazioek ez dute batere fin jokatuko <strong>eta</strong> legea betetzeari uko egingo diote ; euskal<br />
<strong>nazionalismoa</strong>ren partetik iritzia beste bat da <strong>eta</strong> irakaslegoa diru-gose agertzen dela ez<br />
dagokionari modu ziztrin bat<strong>eta</strong>n zertan eman behar ez zaiona eskatuz . Beharbada<br />
komenigarria litzateke gai hau bere testuinguruan kokatzea, izan ere bilakaera<br />
historikoaren ondorioarekin aurrez aurre egingo baigenuke topo .<br />
Jakina denez Moyano legea, besteak beste, irakaslegoaren ordaink<strong>eta</strong> sistema<br />
arautzen saiatuko da, edota sistema horren uniformizazioaren oinarriak ezarriko .<br />
Legearen garapenak ez du, <strong>Euskal</strong> Herriari dagokionez, ibilbide erraza izango <strong>eta</strong> euskal<br />
udal zein diputazioen ahaleginei esker, bilaturiko uniformizazioak txoke egingo du,<br />
foruekin lehenengo, <strong>eta</strong> kontzertu ekonomikoekin gero . Aldi berean irakaslego elkarteek,<br />
hauen egunkariek <strong>eta</strong> antolatu batzarrek eskatuko dute Estatua -<strong>eta</strong> ez euskal erakundeakirakaslegoaren<br />
ordaink<strong>eta</strong>z arduratzea (hau da, irakaslegoak bat egingo du Estatuak<br />
aspaldidanik zuen asmoarekin) . Estatuak pauso ezberdinak emango ditu aipatu ildo<br />
hon<strong>eta</strong>tik baina ez dira halere zailtasunak faltako euskal erakundeak, beren aldetik,<br />
bereari eusten saiatzen diren bitartean <strong>eta</strong> irakaslegoak, beretik, etengabe Estatutuko beste<br />
irakasleek ikuspegi ekonomikotik j asotzen duten tratu berbera eskatzen duen bitartean .<br />
Gai hau oso zorrotz aztertu duen Davilak 19s dioen bezala, nahiz Esatuaren ahaleginak<br />
edonolakoak ez izan, XX. mendeko lehenengo hamarkadak ez du oraindik erabateko<br />
uniformizaziorik ezagutuko . Eta uniformizazio falta horrek eragin zuzena izango du<br />
soldata igoerei dagokienez Estatuko gobernuak dekr<strong>eta</strong>tzen dituen<strong>eta</strong>n : Estatuko beste<br />
gainontzeko lurralde<strong>eta</strong>n aplikatuko diren bitartean, <strong>Euskal</strong> Herrian ez da gauza bera<br />
gertatuko . Izan ere, <strong>Euskal</strong> Herrian diputazioak arduratuko dira horren antolak<strong>eta</strong>z -<br />
udalek ordaink<strong>eta</strong> zuzenaren erantzunkizuna badute ere- <strong>eta</strong> ez Estatua ; edo zehatzagoak<br />
izateko : Estatuko beste lurralde<strong>eta</strong>n udalak arduratuko dira irakasleen ordaink<strong>eta</strong>z -<br />
soldata igoerak barne- Estatuak agindutakoaren arabera, aldiz, <strong>Euskal</strong> Herrian -soldata<br />
'97 LANDETA, E . (1914) : "De instrucción pública local . Acerca de unas manifestaciones", in<br />
La Tarde, 1914/11/28 .<br />
195 DAVILA, P . (1993) : Op . cit., 81-95 .
Change language