Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

Jeltzaleak eta irakaskun izaren arazoa Aranaren ondoren 347
euskei -ea Bizkaiko, Arabako
dinanetara?""') .
ta Naparrako erri askotara, elez gaztelar uts-utsak
Sortu beharreko eskola sare hori, dena den, ez da euskal nazionalismoaren baitan
kontutan hartuko den urrats bakarra (alde horretatik ezin da esan inolako apostu zehatzik
dagoenik) . Esate baterako, Belaustegigoitiak ikastola edota euskal eskola berriak aurrera
ateratzeko zailtasun ugari antzemango du ; asmoa ona, berez ona, litzateke baina
ezinbestean ere indarrean dagoen errealitatean eragin behar dela iruditzen zaio, zentzu
horretan irauli beharreko egoera tamalgarriak, bere ustez, egungo eskola, eskola
"nazionala" barne, zuzentzearen beharra ezarriko lukeelarik` . Hitz batean esanda,
eszenatokia eraikitzeaz gain, ezaguna den hori ere aldatu beharko litzateke, bestela, nahiz
eta beste alternatiba izan, eskola horiek euren bide okerretik jarraituko bailukete
dagoeneko ezagunak diren emaitza negargarriekin . Eskola pribatuen esparrutik abiatuz
azpimarratu beharko litzateke Euskal-Esnalea eta Euskalzale Bazkuna elkarteek horien
norabide okena, neurri batean bederen, zuzentzeko asmoz egin ahalegina . Kezka nagusia
euskara izanik, euskal hizkuntzak eskola horietan leku bat izan dezan kanpaina bat
burutuko dute, helburuak -eurek aitortzen dutenez- nahiko apalak direlarik :
"Desearnos que en todos los Colegios de enseñanza particulares, . . . .
en las horas de intrucción musical se enseñen a los alumnos y alumnas
nuestras más peculiares melodías y canciones . Deseamos que en esos
Centros de enseñanza, durante las horas de recreo, se procure el cultivo
de los juegos vascos. Y deseamos SOBRE TODO, que sin perjuicio de la
enseñanza general que en lengua española ó francesa se da en los
Colegios de todas categorías, se instruya en los rudimentos de la lengua
vasca á quienes no los poseen, y se perfeccione en su conocimiento á los
alumnos que dominen esos rudimentos, y se favorezca el libre uso del
idioma, dentro de los Colegios, en las horas de recreo y en todos aquellos
actos que no se relacionen íntimamente con el desarrollo de la enseñanza
oficial ó de cultura y educación voluntaria que sean el fin primordial de
los Centros de enseñanzai 33' .
Batere iraultzailea ez den asmo horrek ez du irakaskuntzak euskaraz izan behar
duenik azaltzen, ez du hori bilatuko, "ni pretendemos que sean euskéricas la cultura y la
'S° BUSTINZA, E . (1984) : "Euskerea zelan zabaldu" (1913/1X/19), in Geuk edo . . . : Op . cit . : 38 .
' S ' BELAUSTEGIGOITIA, F . (1922) : Op . cit . ; 114 .
382 JUNTAS DIRECTIVAS DE EUSKAL-ESNALEA Y EUZKALTZALE-BAZKUNA (1917) :
"El euskera en los Colegios", in Euskal-Esnalea, 145-146 . zk . ; 12 (10-14) .