Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
354 <strong>Euskal</strong> Nazionalismoa <strong>eta</strong> Hezkuntza (<strong>1895</strong>-<strong>1923</strong>)<br />
bezala, euskal <strong>nazionalismoa</strong>ren eragina nabarmena izan denik, jeltzaleen partehartzerik<br />
gabe ezingo baita ulertu auzo eskolen sorrera, bai ikuspegi ideologikotik baita funtsezkoa<br />
izango den Bizkaiko diputazioaren "Junta de Instrucción Publica de Vizcaya" delakoan<br />
parte hartuko duten jeltzale ezagunen aldetik ere (jakina denez, aipatu batzordea 1917an<br />
sortuko da, hain zuzen ere alderdi jeltzaleak hauteskunde<strong>eta</strong>n gehiengoa lortu ondoren,<br />
<strong>eta</strong> lehenego kideen artean, beste batzuren artean, askotan aipatu ditugun<br />
Belaustegigoitia, Land<strong>eta</strong> edota Kirikiño bezalako pertsonaiak aurkituko ditugu) . Baina<br />
auzo eskolak helburu garbi batekin sortuko direla esan behar da ; hots, nekazal<br />
lurralde<strong>eta</strong>n arazo lama den analfabetismoari aurre egitea` . Gehiegi luzatu gabe,<br />
adierazi nahi dugu -<strong>eta</strong> beharbada erakundearen logikaren barruan ulertu beharreko<br />
zerbait litzateke- eskola eredu horrek, ezta hasieratik ere, ez diola jeltzaleek sarri<br />
azpimarratu duten hezik<strong>eta</strong> nazionalaren beharrari erantzungo . Beste gauza bat da<br />
"separatismoaren" mamuak sotu erreakzioak, jeltzaleen eragina dela <strong>eta</strong> (badirudi gero<br />
diputazioan nagusia izango den "Liga"-k <strong>Euskal</strong> Herria "desespañolizatzeko" asmoa<br />
antzemango duela euskal nazionalistengan)"" jatorrizko proiektuaren defentsa hauen<br />
esku uztea <strong>eta</strong>, ondorioz, eskola elebiduna izatea hezik<strong>eta</strong> nazionalaren ikur nagusia .<br />
Dena den, nahiz <strong>eta</strong> gero -aldak<strong>eta</strong> politikoen eragin zuzenarengatik- beste bide bat hartu,<br />
guri hemen azpimarratzea interesatzen zaiguna zera da : jeltzaleek ikusten dute, nahiz <strong>eta</strong><br />
lege aldetik baldintza politikoak egokiak ez izan, euskal erakundeek (Bizkaiko<br />
diputazioak kasu honi dagokionez) Estatuari aurre hartu euskal eskola sor <strong>eta</strong> gara<br />
dezaketela .<br />
Baina zeintzuk dira, har daitezkeen bideen artean ezinbestean aurkituko diren mota<br />
ezberdin<strong>eta</strong>ko mugak alde batera utzirik -hau da, maila idealean-, euskal eskolari buruz<br />
hitz egiteko garaian euskal <strong>nazionalismoa</strong>ren planteamenduen ardatz nagusiak .<br />
Dagoeneko aurreratu dugun zenbait ezaugarri izango lukeen eskola eredu bema<br />
eraikitzen ari dela esan beharko genuke, <strong>eta</strong> hainbat<strong>eta</strong>n eredu horrek erabateko<br />
fisonomia zehatzik ez izan arren -batzu<strong>eta</strong>n alde batzuk oso garrantzitsuak direla <strong>eta</strong><br />
best<strong>eta</strong>n ez hainbeste ematen du, hain zuzen ere-, nolabaiteko erretratu robota egiteko<br />
moduan gaude . Lehenik <strong>eta</strong> behin, eskolak hiritarrak egin egiten dituen neurrian, euskal<br />
eskolak euskal hiritarrak egingo lituzke, hots euskal gizartean txertaturik <strong>eta</strong> euskal<br />
aberriarekin identifikatuko liratekeen hiritarrak (eskolak zer irakatsi behar duen galderari<br />
erantzuteko garaian edonon esan daitekeena <strong>Euskal</strong> Herriko errealitatera egokitzea<br />
besterik ez legoke`) . Guzti honek suposatuko du euskal eskolak euskal nortasuna <strong>Euskal</strong><br />
Herriko ikasleengan sustatu beharra, zentzu horr<strong>eta</strong>n, oinarri funtsezkoen<strong>eta</strong>rikoa<br />
d 0° Aipatu Arrienen lanak honen froga garbia eskaintzen duela esango genuke ; ikus ere<br />
ZUFIAURRE, B . (1983) : "Escuelas de Barriada en Vizcaya (1920-1930)", in Cuadernos de Pedagogia,<br />
97 . zk . ; 73 (73-75) .<br />
405 ARBIEN, G . (1987) : Op . cit . ; 142 .<br />
406 JOSE, D . (1913): "¿Qué se ha de enseñar en la escuela?", in Euzkadi, 1913/IV/1 .
Change language