Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

34 Euskal Nazionalismoa eta Hezkuntza (1895-1923)
azpimarratuko du, eta behar honi erantzungo dio, alfabetatzea integrazio eta asimilazio
nazionalaren ardatz nagusia izango delarik . Ez da ahaztu behar hemen Estatuak erakusten
duen "borondate oneko" aurpegia ere, finean hiritarraren mesederako ari baita :
"En tal ambiente, la cultura de un hombre, el idioma en que ha sido
formado y en el interior del cual es efectivamente empleable, son su
posesión más preciosa, su carta de acceso a la plena ciudadanía, a la
dignidad humana y a la participación social" .
Pentsa liteke "hizkuntza nazionalarena" aukera guztiz pragmatikoa dela, Estatuaren
inongo interes ezkutuari erantzuten ez diona, huts-hutsean gizartearen modemotze
prozesuari erantzuten diona, baina
"la «lengua nacional» raras veces es un asunto pragmático, y
menos todavía desapasionado, congo demuestra la poca disposición a
reconocerla como conceptual, presentándola como histórica e inventando
tradiciones para ella" .
Ezin da ahaztu, eskola ibilgailu nagusienetarikoa izanik, hizkuntza nazionalera
doan bidai honetan "amnesiak" jokatzen duen papera . Gellner-ek dioen bezala, guztiz
garrantzitsua da hiritar bakoitzak normalizatua eta zentralizatua den hizkuntza oinarrizko
eskolan ikastea, baina eskolan irakasten ez den hizkuntza ahazteak, edota behintzat
gutxiesteak, ez du garrantzi gutxiagorik 50 . Beraz, hizkuntzaren gai hau politikoa den ere
kultur asimilazio prozesuan kokatu behar da : Estatu-Nazioak asimilazio prozesu horretan
harturiko lehenengotariko neurrien artean hizkuntzari dagokiona dugu . Historia, eta
Europakoa zehazki, "integratze" prozesuan hizkuntzak izan duen protagonismoaren beni
ematen diguten adibidez josita dago (galaikoz hitzegiten zuten eskoziarrak XVIII .
mendean, bretoiak Iraultza Frantsesaren ondoren, etab .), ondorioz honako hau esan
genezakeelarik : hizkuntza nazionalak nazionalizatu egiten du . Noski, asimilazio mailaren
araberakoa izango da lortuko den kohesio gradua, eta arrakastatsua izateak ala ez Estatunazioaren
markoan gatazka nazionalak pizteko aukera/arriskua baldintzatuko du neurri
handi batetan .
Edozein modutan, ezin da ukatu modernotze prozesuaren testuinguruan hizkuntzak
"berez" duen nahitaezko balioa . Alde horretatik interesgarria iruditzen zaigu "hizkuntza
egokia"ren ideiaren inguruan zerbait esatea, modernotze prozesuari aurre egiteko gai den
aldetik . Zentzu horretan, hizkuntzaren erabilpen ideologiko hutsak arreta berezia merezi
duelakoan gaude, hain zuzen -eta ez dago urrutira joan beharrik-, Estaturik gabeko
48 GELLNER, C . (1993) : Op . cit ., 347 .
49 HOBSBAWN, E .J . : Op . cit ., 104 .
50 GELLNER, E. (1993) : Op . cit ., 349 .