Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

Nazionalismoa eta hezkuntza 37
bilatzen duen identitate uniformearen aurka egiten du . Horrela bakarrik uler daitezke,
kulturaren gaiarekin gertatzen den antzera, historikoki Estatuek Estatu-Nazioarena ez den
hizkuntzen konpetitibitate politikoa ezabatzeko egin izan dituzten saiakerak, izan ere
"Language is the key resource for in ny who strees ethnonationalism
. A distinctive means of comunication is a powetful political
resource for a potencial movement, and one wich easily leads to political
Col jict"sz .
Estatu-Nazioari aurre egiteko indar politiko nabarmena duen giltza dugu hizkuntza,
identitate kontrajamak azalarazi baititzake, finean nazio bat zein bestea bereizteko bidea
eskain dezaketenak . Beraz, nahiz eta bakarrik kultur nortasuna elementu ideologiko
hutsaren moduan izan, nazionalismo hauentzako hizkuntza nazioaren funtsezko ezaugarria
izango da 58 . Ondorioz, eta lehen esandakoaren ildo beretik, pentsa daiteke hezkuntzasistemarekiko
ezinbesteko erreferentzi puntua izango zaiela, inondik inora gutxietsi ezin
daitekeena . Badakigu Estatuaren monopoliopean dagoen hezkuntza-sistemak kultur
asimilaziorako tresna zuzen gisa jokatzen duela, eta honek monopolio honekin amaitzeko
ahaleginak eskatzen ditu nazionalismo horien aldetik, eskolarena borrokagune politiko
garrantzitsuenetariko bat bilaka daitekeelarik, aurre egin behar baitiote aipaturiko
"amnesiak" sortzen duen Estatu-Nazioarenak ez diren hizkuntzekiko urruntasunari -
urruntasun afektiboa barne, honek komunitate nortasunaren apurkerarekin duen
loturarekin-, hizkuntza horiek ahaztu edota gutxiesten diren heinean . Nola bada iraun
dezake bizirik hizkuntza batek, nola izan daiteke "kultura nazionaleko" (Estatu-Nazioez
ari gara, noski) hizkuntza menperatzaileekin konpetitzeko gai (horretarako kulturhizkuntza
behar du izan) ez badu hezkuntza-sisteman inolako presentziarik? . Orain ere
aurrez aurre egingo dugu hezkuntza-sistemaren kontrolaren gaiarekin eta, ondorioz,
kontrolak duen dimentsio politikoarekin . Hizkuntzaren izan ala ez izanaren arazoak maila
politikoan aurkituko du erantzuna, babes politikoa guztiz beharrezkoa baitzaio, honek
eskaini eta ziurta diezaiokelako soilik, besteak beste, bizirik irauteko premiazkoa zaion
hezkuntza egitura .
57 ROKKAN, S . ; URWIN, D.W . : Op . cit., 428 .
58 Berriro diogu hizkuntza/nazioa ekuazioa ez dela nazionalismo guztiei luza dakiekeena, baina
gure ikerketaren testuinguruan erabilgarri izango zaigu, hizkuntza nazioaren ezaugarri definitzaile
bilakatuko den heinean, nahiz eta, euskal nazionalismoaren kasuan -guk aztertu epealdian- neurri handian
bederen, hizkuntzaren erabilpen ideologiko hutsa egin, erabatekoa ez izan arren .