Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
340 <strong>Euskal</strong> Nazionalismoa <strong>eta</strong> Hezkuntza (<strong>1895</strong>-<strong>1923</strong>)<br />
<strong>hezkuntza</strong> mailan adituen<strong>eta</strong>rikoa den Land<strong>eta</strong>ren hitz hauek -jakinik, bestalde, zein den<br />
euskal <strong>nazionalismoa</strong>ren barruan bere izen ospe <strong>eta</strong> itzala (ez dugu aurkitu kontra egingo<br />
dion inor ere)- guztiz adierazagarriak direlakoan gaude :<br />
"La escuela vasca, si ha de ejercer la misión a toda escuela<br />
elemental [hau baita, hain zuzen ere, hezik<strong>eta</strong> nazionalaren kokagune<br />
aproposa], si ha de ser escuela, ha de ser eminentemente vasca, y así los<br />
vascos serán priinerantente vascos, costo los castellanos, castellanos ;<br />
catalanes, los catalanes, y todos ellos juntos contituir una España"` .<br />
6 .4 .3 .- Norabidea argitu nahiean : euskal eskola (k)<br />
Euskadirentzat, Jeltzaleek dioten legez, hil ala biziko gaia den oinarrizko<br />
irakaskuntzaren arazoak hezik<strong>eta</strong> nazionalaren formulapean aurkituko du irtenbidea,<br />
eskolan izan beharreko islada izango delarik orain aztertu beharrekoa . Alde horr<strong>eta</strong>tik,<br />
proietuak izan edota burutu ekinbideak izan, euskal <strong>nazionalismoa</strong>k eskuartean duen -<br />
edota dituen- eskola ereduari -edota ereduei- so egingo dio(e)gu . Lehenik <strong>eta</strong> behin,<br />
argitu behar da "euskal eskola" hitzek zenbait<strong>eta</strong>n nahasteak sor ditzaketela, izan ere<br />
errealitate ezberdinak definitzeko erabiliak izango baitira jeltzaleen aldetik, zentzu<br />
horr<strong>eta</strong>n euskal eskolaz hitz egiterakoan euskal <strong>nazionalismoa</strong>ren baitan ikuspegi finkorik<br />
ez dagoela azpimarratu behar dugularik . Horrela, hitz horiek erabiliak izango dira, oro<br />
har, <strong>Euskal</strong> Herrian kokaturik dagoen edozein eskolaren inguruan iharduteko unean<br />
(berdin da "nazionala", elizarena edota beste erabateko eskola izan) . Beste batzu<strong>eta</strong>n,<br />
<strong>hezkuntza</strong> formalaren arlotik at dauden euskara irakasteko eskolei emango zaie euskal<br />
eskola izena (adibidez, batzoki<strong>eta</strong>n militante jeltzaleak euskalduntzeko eskolak edota<br />
Donostiako udalak <strong>eta</strong> Gipuzkoako diputazioak sortutako "euzkel-ikastola i360 -"Academia<br />
de la Lengua y Declamación <strong>Euskara</strong>" izango dena, alegia 361 -) . Izen bera hartuko dute ere<br />
<strong>hezkuntza</strong> formalaren barruan euskara irakasten duten eskolek, nahiz ofizialak nahiz<br />
"libreak" izan . Beste zenbait<strong>eta</strong>n, aldiz, irakaskutza euskaraz soilik eskaintzen duten<br />
eskolei buruz hitz egiteko garaian erabiltzen dira . Aldiro ere, badirudi erakunde<br />
kotroladunaren araberakoa dela ezartzen den muga, zentzu horr<strong>eta</strong>n, euskal erakundeen<br />
kontrolpean dauden eskolak liratekeelarik euskal eskola .<br />
311 LANDETA, E. : "De Instrucción Pública . Acerca de la Escuela Vasca" . Artikulu luze honen<br />
erreferentzia zehatzik ez dugu, baina jakinik Ojarbidek "¿Qué ha de ser la escuela vasca?" galderari<br />
erantzuna bilatu nahiean prentsan titulu hori duen artikuluaren bidez sortu eztabaidaren testuinguran<br />
idatzia izan dela <strong>eta</strong> Eleizalderin nolabaiteko solasaldi periodistikoa dela, ziurrrenik Euzkadi-n<br />
argiraturikoa dugula esango genuke(behar bada, kontutan izanik aipatu artikulua 1917ko dela <strong>eta</strong><br />
Land<strong>eta</strong>k denbora bat pasa dela dioela, hamarkada honen amaieran edota hurrengoaren hasieran) .<br />
'6° "Euzkera-alez . Euzkel-ikastolea ", in Euzko-Deya, 1916, 6 . zk. ; 2 .<br />
361 Hau ere <strong>Euskal</strong>tzindiarekin nahastua izango da ("Plaza vacante", in <strong>Euskal</strong>-Esnalea, 1919,<br />
189 . zk . ; 191), hau sortu aurretik, ere ikastola hitza erabiltzen zelarik "Academia"-ren beharraz hitz<br />
egiteko garaian (ORMETXE, P .A. (1915) : "¿Ikastola nox ipiñiko da?", in <strong>Euskal</strong>-Esnalea. 102 . zk. ; 65-<br />
66) .
Change language