Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

292 Euskal Na .ionalisn:oa eta Hezkuntza (1895-1923)
hábitos de vida e inspirar a los niños vascos . . . el hastío a todo conocimiento", dira
Landetak aipaturiko batzuk 190 ) ; eskolak ez du funtsezkoa duen helburua betetzen . Eta ez
du helburu hori betetzen, beste arrazoi garrantzitsu batzuen artean, eskolak eta irakasleak
beharrezkoak izanik ere, arrazoi honengatik : "A nosotros no nos bastan escuelas y
maestros" ; hots, eta eskuartean dugun gaiari helduz, irakasleak beharrezkoak dira, baina
horretaz gain bere lana bete ahal izateko gai izan berhar dute. Hor dago koxka : ikasle
euskaldunen ezaugarriak kontutan ez hartzean -eta hizkuntzarena nagusia da- irakasle
erdaldunen lanak ezin du porrota besterik ezagutu ; edo beste modu batean esanda, egungo
irakasleak, irakasle erdaldunak dira, eta erdaldunak diren neurrian ez dira haur
euskaldunei irakasteko gai, hauek irakaskuntzaren emaitza onuragarririk ezagutzen ez
dutelarik; ezin zitekeen beste eran izan :
"¿Cómo transmitir a un niño vasco ideas o conocimientos de
cualquier especie, si para realizarlo se emplean palabras y frases cuyos
sentidos ignora y cuya relación con los respectivos objetos no les es dado
entender?" .
Eskuartean dugun arazoa, berriro diogu, eta Landetak berak azpimarratzen duen
legez, ez da ikuspegi politikotik planteiatuko ; aldiz, irakasleek urrunduko dira nagusitu
beharko litzatekeen abiapuntu zientifikotik -Eusko Ikaskuntzaren ardura bakarra, hain
zuzen ere- kezka pedagogikoak alboratuz "bizkaitarrismoaren" arriskuaren izenean' 92 .
Zentzu horretan ez dira jeltzaleak -are gutxiago kultur erakunde baten testuinguruanirakaslegoaren
arazoari irizpide ideologioekin erantzungo diotenak izango, eta parametro
politikoetatik at dagoela nabarmentzeko gertuko eszenatokitik kanpo zer egiten den ikusi
besterik ez dago ; horra hor Gales, non Ingalaterrak bertako hizkuntza ezagutzen duten
irakasleak izendatzen dituen, edota Frantzia -hain zentralista den Frantzia- Iparraldeko
haurraz kezkaturik, erantzun pedagogiko egokia eman nahiean 193 (adibide interesgarria
azkeneko hau ; izan ere, gure ustez, garbi erakutsiko bailuke diskurtso pedagogikoneutroaren
obsesioak -non irizpide politikoak baztertu nahi diren- irtenbide estua duena :
haur euskaldunak ez dute frantsesa ezagutzen eta, logikoa denez, ezin da hizkuntza hori
erabili irakaskuntza tresna gisa ; ezinbestean euskara, ikasleak ezagutzen duen hizkuntza,
erabili behar izango da eskolaren markoan ; baina, eta hor dago koxka, arazorik ez da
egongo haur horiek frantsesa ikasten duten momentuan -eta honi ezin erantzun ikuspegi
pedagogiko-neutrotik-, eta euskararena behin behineko irtenbidea litzateke, zubi funtzio
'9o LANDETA, E . (1918) : "Estado actual de la escuela en el Pais vasco .- Sus remedios
inmediatos .- Organización de la escuela vasca de conformidad con las condiciones locales", in Ibidem . ;
878-879 .
19' Ibidem ; 895 .
193 Ibidem ; 886-887 .
9 ' Ibidem ; 887 .