Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

178 Euskal Nazŕonalismoa eta Hezkuntza (1895-1923)
belaunaldiek -abertzaleak izango direnak, alegia- egingo dute posible Aberriaren
pizkundea .
Abertzaleak izan beharko luketen eskola hauek, kontrakoa badirudi ere, ez lukete
izaera politikorik izango Aranaren ustez . Kontraesana dirudien honek bere jarraipena
izango du Aranaren ondoren eta konstante bat izango da 1936ko gerra aurreko euskal
nazionalismoaren unibertsoan (salbuespena E .A .E . litzateke), edozein esparrutan
(heziketa, emakumea, ikasle-mugimendua, sindikalgintza, . . .) abertzale izatea -eta izan
behar izatea, ere- politika "partidaria" edota "partidista" delakotik kanpo hartua izango
delarik . Egia da Aranak alderdi politikoa sortuko duela, baina hau politikoa ez (omen) den
helburua lortzeko tresna hutsa litzateke, erlijio mailan kokatu beharreko helburua, hain
zuzen ; abertzale izatearena aurrekoaren ondorio "logikoa" -berez horrekin datorrenabesterik
ez litzateke (gogoratu XX . mendeko hamargarren hamarkadan alderdiaren izen
aldaketa ; oso adierazgarria den "Comunión" hitzak dena esango luke l 'Z ) .
Aurreko lerro hauek sortu beharreko euskal eskola horiei buruz Aranak esplizituki
esaten ez duena argitzea dute helburu . Aranak ez du, momentu bakar batean ere -
aztertzeko aukera izan dugun informazio iturrien arabera-, eskola horiek, erlijioaren gaiari
dagokionez, izan beharko luketeen izaerari buruz inolako azalpenik ematen : eskola
konfesionalak izango al lirateke, laikoak edota akonfesionalak, gurasoek erabaki beharko
al lukete honen ingurukoa, . . .? Inozo moduan jokatzea litzateke, gure uste apalean,
besterik gabe, "ausentzia" hori egiaztatzearekin gure lana amaitutzat emango bagenu .
Aranaren pentsamenduaren ardatz nagusiak ezaguturik, eta erlijioaren gaiak duen
garrantzia zein den jakinik, nahiz eta aparteko ahaleginik ez eskatu, beharrezko deritzogu
euskal eskola horiek izan beharko luketen izaeraz arrazoizko ondorioak azaltzeari .
Dagoeneko jakin badakigu Aranaren abertzaletasuna Jaungoikoari dion
maitasunean oinarritzen dena eta Euzko Alderdi Jeltzalea-ren sorrerak -bere hitzak dira-
Euskal Herria kristautzeko helburuari erantzun diola . Jaungoikoa, arestian genioen
moduan, edozerren gainetik jartzen du Aranak, eta Aberria bera bigarren mailan geratuko
da, Jaungoikoaren borondatea bete dadin edo, zerbitzari gisako funtzioa beteko duelarik .
Nazionalismoa Jaungoikoari zor zaion begirunearengatik sortuko da (beti ere Aranak
dioenaren arabera) eta askapen nazionalak soilik Jaungoikoarengan aurkituko luke bere
arrazoia . Beraz -begi bistako ondorioa litzateke- sortu beharreko eskolak abertzaleak
izateak berez dakar eskola horien izaera konfesionala . Gogora dezagun, bestalde, -
nabarmena bada ere, beste argudio batzuk ematearren- Aranak defendatzen duen lema
("Jaungoiko eta Lege Zarra" lemaren islada hutsa litzatekeena) : Jaungoikoarentzat eta
Aberriarentzat gazte ondo hezituak . Zentzu horretan, belaunaldi berrien esku dagoen
Aberriaren etorkizunak belaunaldi horien heziketa kristaua eskatuko luke ezinbestean,
172 Jakina denez, ez da hau guk egiten dugun interpretazio "beni"-a ; garaiko protagonistak
sarritan jardungo dira ildo horretatik .