Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Jeltzaleak <strong>eta</strong> irakaskuntzaren arazoa Aranaren ondoren<br />
Nahaspila hau emango da bereziki "escuela vasca" kontzeptua erabiltzen denean ;<br />
hots, jeltzaleak gaztelaniaz mintzatzen direnean, alegia -<strong>eta</strong> esan behar da hau<br />
gehientxoen<strong>eta</strong>n gertatzen den zerbait dela- . Baina euskaraz ere gauzak ez dira larregi<br />
argitzen; batzu<strong>eta</strong>n ikastetxe <strong>eta</strong> ikastola (irakastola, ikastolea) hitzen artean nolabaiteko<br />
bereizk<strong>eta</strong> egiten bada ere -testu berean eskola mota ezberdinen arteko ezberdintasuna<br />
argitzea beharrezkoa denean-, eskola <strong>eta</strong> ikastolaren artean gertatzen den modu berean,<br />
askotan -gehien<strong>eta</strong>n esango genuke- ikastola hitza "escuela"-ren itzulpen hutsa litzateke,<br />
eskola ere erabiltzen delarik euskararen aldetik ezaugarri bereziren bat -izan daiteke<br />
euskara irakasteagatik, besterik gabe, edota irakaskuntza euskaraz delako ere- duen<br />
"ikastola" bat edo besteren inguruan jarduteko ; batzu<strong>eta</strong>n ere, ildo beretik, "euskal<br />
ikastola" ere ikusi dugu . Beraz, paisai ilun hon<strong>eta</strong>n argirik ez . Dena den, nahaste borraste<br />
hau esanguratsua izan daitekeelakoan gaude, "euskal eskola" zer den edo zer izan behar<br />
duen zehazteko garaian ikus daitekeen zailtasunak gai honen inguruan euskal<br />
<strong>nazionalismoa</strong>k duen definizio eza zein eredu falta nabarmen uzten baitu .<br />
Atal honi nolabaiteko egitura argia eman ahal izateko, esparru ezberdinak bereiztu<br />
beharrean gaude euskal <strong>nazionalismoa</strong>k "euskal eskola"-ri buruz ari denean kontzeptu<br />
horri zer eduki ematen dion ulertzeko asmotan . Edozein eran, ikusi ahal izango dugunez,<br />
eskolari egindako kritikan oinarritzen den nolabaiteko iraultza edo aldak<strong>eta</strong> dela<br />
azpimarratu behar da, nahiz arlo batean edo bestean kokatu euskal eskolari(ei) buruzko<br />
diskurtsoa, beti ere errealitate berria -muga guztiekin- eraiki nahi izango delarik . Zentzu<br />
horr<strong>eta</strong>n, orain laburubilduz, euskal eskolak izan daitezke "libreak", ekinbide pribatu zein<br />
kolektiboaren bidez sortutakoak <strong>eta</strong> sortu beharrekoak ; izan daitezke "libreak", nahiz<br />
erakunde publikoen esku<strong>eta</strong>n izan ; baita ere, eskola pribatuaren esparruan, "euskal"<br />
eskolak ez diren ikastetxeen izaeraren aldak<strong>eta</strong>z hitz egingo dute jeltzaleek -<br />
euskaltzal<strong>eta</strong>sunaren aldetik, hain zuzen ere- ; <strong>eta</strong>, azkenik, ildo beretik, irakaskuntza<br />
ofizialaren barruan (eskola "nazionalak") eragin beharrekoaz hizt egin daiteke non euskal<br />
eskolaren gorpuzteak <strong>hezkuntza</strong>-sistema espainiarraren barruko eskolen<br />
uniformizazioarekin amaituko lukeen362<br />
Aipatu esparruen araberako urratsak jarraituz, itogarria den giroari aurre egiteko<br />
<strong>eta</strong> <strong>hezkuntza</strong>ren maila formalean hezik<strong>eta</strong> nazionalaren beharrari erantzuteko asmoz<br />
sortu eskola bern<strong>eta</strong>tik abiatuko gara . "Escuelas Vascas" -<strong>eta</strong> ez "escuelas vascas"- bezala<br />
ezagutuak izango diren euskal eskol<strong>eta</strong>z ari gara, <strong>eta</strong> nahiz kopuru aldetik -eskola zein<br />
ikasle kopuru aldetik, alegia- ezin esan <strong>Euskal</strong> Herriko eskola-eszenatokian aparteko<br />
protagonistak izan zirenik, interesgarriak izango dira euskal <strong>nazionalismoa</strong>k<br />
nabarmentzen dituen aldeak zeintzuk diren jakiteko, eredugarritzat hartu baitzituen<br />
aztertzen ari garen denboraldi hon<strong>eta</strong>n . Lehenengoa 191 Oean sortutakoa dugu ; bere ateak<br />
3G2 Orain eskola barruko azterk<strong>eta</strong> egiteko asmoa dugu baina, jakina, guzti honek maila politikoan<br />
duen eragina ez dugu begien bistatik kenduko . Dena den barne izaera hartzen dugu aztergaitzat <strong>eta</strong><br />
ondorengo atalean helduko diogu oinarrizko irakaskuntzaren marko politikoari dagokion analisiari .<br />
341
Change language