Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
186 <strong>Euskal</strong> Nazionalismoa <strong>eta</strong> Hezkuntza (<strong>1895</strong>-<strong>1923</strong>)<br />
amorratuak -"azuŕbaltz edeŕak"- diren irakasleak edota, euskaraz irakatsi <strong>eta</strong> itxuraz<br />
aberriaren alde lan egiten dutenen artean ere, besteak bezala, areriotzat hartzen dituenak<br />
(gogoan izan Azkueren eskolan gertaturikoa) . Are gehiago, berarentzat penagarria bada<br />
ere, euskaraz ez jakitea bigarren mailako arazoa litzateke Aranaren ustez, hori ez baita,<br />
arestian ikusi legez, -nahiz arantza bat izan- abertzalea izateko eragozpena .<br />
Azken finean arazo honen funtsa, oinarrizko ardatza, abertzale zintzoa izatean<br />
datza, izan ere <strong>Euskal</strong> Herriak jokuan duen auzirik larriena "pureza de la raza" da <strong>eta</strong>,<br />
esate baterako, garrantzitsua izanik ere, euskararen etorkizun beltza bigarren mailan<br />
geratuko da ; euskara berpiztu daiteke -"la lengua, siempre que haya una buena gramática<br />
y un biten diccionario, puede restaurarse aunque nadie los hablei 191 , dio Aranak-, baina<br />
arraza, behin galduz gero, ezin da berpiztu, <strong>eta</strong> arrisku horri aurre egingo dion bakarra<br />
euskal <strong>nazionalismoa</strong> da, honek duen aberria salbu jartzeko helbururako irakasle<br />
abertzaleak behar-beharrezkoak direlarik, hauen esku<strong>eta</strong>n egon beharko baitute, Aranak<br />
planteatzen duenaren arabera, etorkizunean -baldin <strong>eta</strong> aipatu <strong>hezkuntza</strong>-sistema (eskolasarea,<br />
esango genuke guk) sortzen bada- aberria berpiztuko duten belaunaldi gazteak . Ez<br />
dugu ez, Aranaren ikuspegitik oinarrizkoa den beste zerbait ahaztu : berak buruan duen<br />
irakaslea, nola ez, katolikoa den irakaslea da . Baina, nahiz <strong>eta</strong> berak behin baino<br />
gehiagotan esan euskaldunak ben<strong>eta</strong>ko katolikoa izateko bidea abertzal<strong>eta</strong>sunean<br />
aurkituko duela -euskalduna zein kristaua izateak "berez" ekarriko luke abertzalea izatea-,<br />
irakasle katolikoari ere gertatu lekioke, "la parte sana del pueblo euska sano<br />
engañada" 192 -ri gertatzen zaiona, ben<strong>eta</strong>ko aberria ez ezagutzea <strong>eta</strong>, alde horr<strong>eta</strong>tik,<br />
eragozpena ikusiko luke Aranak ; aldiz, nahikoa litzateke abertzalea den irakaslea<br />
erlijioari dagokion alde hori ziurtatzeko .<br />
Aurreko atalean genioenez, Aranak egindako "zenbak<strong>eta</strong>" dela <strong>eta</strong>, gutxi direla<br />
dirudi berak proposatu ereduari ondo egokitzen zaizkion irakasleak ; are gehiago, ikusi<br />
dugunez, oposak<strong>eta</strong>k ateratzeko atzerrira jo behar badute edota bere prestakuntza arrotzak<br />
diren irkaslego eskol<strong>eta</strong>n jaso badute . Zalantzarik gabe, ezin da pentsatu irakaslegoaren<br />
gaiari dagokionez (ezta beste edozein arazoren inguruan ere) Aranak <strong>hezkuntza</strong>-sistema<br />
espainiarraren egituren aldetik gauza onik espero dezakeenik . Beraz, <strong>eta</strong> nagusia den bere<br />
jarrera erreaktiboa neurri batean -bederen- gaindituz, bide berriak eraikitzeko<br />
191 ARANA, S . (1894) : "Errores catalanistas", in Bizkaitarra, 1894/X/31<br />
192 ARANA, S . (<strong>1895</strong>) : "Revista de la Prensa", in Bizkaitarra, <strong>1895</strong>/1112 . Artikulu honen bidez<br />
karlismoaren kontra jotzen du Aranak (ezaguna denez Arana "Dios y Fueros" <strong>eta</strong> "Jaungoikoa <strong>eta</strong> Lagizaia"<br />
lemen arteko ezberdintasunak azaltzen oso interesaturik dago) <strong>eta</strong> dioena interesgarria izan daiteke<br />
berarentzat Jaungoikoa/Aberria bikotea bana ezina dela ikusteko : "dentro del carlismo, hay unos que<br />
maldito lo que están educados para Dios j para la Patria, y tales son los que no tienen más Dios ni más<br />
Patria que Don Carlos, . . . ; otros muchos que no tienen su inteligencia bien educada, porque no conocen<br />
a su Patria [nahiz katolikoak izan], y son los que componen la parte sana del pueblo euskariano<br />
engaitada" .
Change language