Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Jeltzaleak <strong>eta</strong> irakaskuntzaren arazoa Aranaren ondoren 299<br />
jarraitzen du <strong>eta</strong> beste lurraldeak ere tratamendu berbera lortzen saiatuko dira, euskal<br />
<strong>nazionalismoa</strong>ren txalo <strong>eta</strong> animoak jasoko dituztelarik) . Salatuko da, zentzu horr<strong>eta</strong>n,<br />
irakasleak indarrean dagoen legeaz -<strong>eta</strong>, dagoen saltsa kontutan harturik (farregurea<br />
besterik ematen ez duen "inapreciable 'trouvaille'", Land<strong>eta</strong>ren hitz<strong>eta</strong>n) komeni zaion<br />
neurrian bakarrik- baliatu nahi izatea, <strong>eta</strong> beraien arazo korporatiboen erantzunkizuna<br />
euskal erakundeei leporatu nahi izatea . Irakaslegoak Estatu <strong>eta</strong> euskal erakundeen arteko<br />
ituna -azkeneko hauek erresp<strong>eta</strong>tu ez omen duten ituna, alegia- aipatzen du behin <strong>eta</strong><br />
berriro ; Land<strong>eta</strong>k, aldiz, inolako itunik ez dagoela dio, lege <strong>eta</strong> arau zorabio hori soilik<br />
<strong>eta</strong> halako egoeraren aurrean euskal erakundeek ez dute behar baino gehiago ordaindu<br />
beharrik (kupoa negoziatzeko garaian lotzen da ala ez, hori da kontua) . Gainera, itun<br />
batean alde guztiak dute zer eman <strong>eta</strong> zer hartu, zentzu horr<strong>eta</strong>n egungo desorekak<br />
eskuzabal izateko arrazoirik emango ez lukeelarik'"<br />
Bestalde, euskal erakundeen zikoizkeria -iraina izateaz gain- gezur galanta<br />
litzateke <strong>eta</strong> irakaslego elkarteek ez lukete batere fin jokatuko alde horr<strong>eta</strong>tik . Txalotu<br />
egiten dute Estatua <strong>eta</strong> oinarrizko irakaskuntzaren ordaink<strong>eta</strong>z arduratzen denetik dena<br />
ondo omen doa . Land<strong>eta</strong>ren ustez hau ez omen da egia ; guztiz alderantziz gertatzen dela<br />
dio <strong>eta</strong> Estatuaren aldeko adierazpenek -<strong>eta</strong>, neurri hortan, euskal erakundeen kontrakoak<br />
ere- interes ilunak -edo ez hain ilunak- ezkutatzea besterik ez lukete egingo . Eta frogak<br />
ematen saiatuko da. Estatuak dituen Irakaskuntza Publikoko aurrekontuak aztertuz gero<br />
ikus daiteke, irakaslegoari <strong>eta</strong> oinarrizko eskol<strong>eta</strong>ko materialari dagokienez, 28 miloi<br />
inguru gastatzen dituela; baina aldi berean ; kontzeptu horiek direla <strong>eta</strong>, udal<strong>eta</strong>tik 25<br />
miloi inguru kobratzen ditu . Beraz, Estatuak soilik hiru miloi gastatuko lituzke oinarrizko<br />
irakaskuntzan . Ez dirudi baba dariola jartzeko modukoa denik ; konparatu besterik ez<br />
legoke Bilbo bezalako hiri bateko udalak gastatutakoarekin : urte berean, 1913an alegia,<br />
miloi erdia . Hau berez adierazgarria baldin bada ere, egoera nabarmenago agertuko da<br />
Estatuak Bilbon gastatutakoa ikusiz gero : urte guztian 145 . 808,91 pezta ; baina kontutan<br />
hartzen bada Bilboko udalak 130 .000 pezta inguru ordaindu diola Estatuari oinarrizko<br />
irakaskuntzako gastu horiei aurre egiteko, ikus daiteke Estatuak 16 .000 pezta bakarrik<br />
gastatu dituela Bilbon . Non geratzen da, beraz, irakasle elkarteek lau haiz<strong>eta</strong>ra zabaldu<br />
Estatuaren eskuzabaltasuna <strong>eta</strong> non euskal erakundeen zikoizkeria ; fikzioa <strong>eta</strong> gezurra<br />
besterik ez, Don Higinioren eritziz' -oa<br />
Aipatu adibidea nabarmena bada ere, ez dira antzekoak faltako irakasleek<br />
diotenaren kontra, ikus daitekeelarik arazo honek ze kalte ekonomiko sortzen dituen .<br />
Esate baterako, herri txiki<strong>eta</strong>n gertatu izanda -gertatzen da- udalak Estatuari dagokiona<br />
ordaindu izana baina Estatuak eskolak itxita edukitzea ; hau da, irakasleak izateagatik<br />
-03 LANDETA, E . (1914) : "¡Las retribuciones!, in La Tarde, 1914/VII/23 .<br />
20' LANDETA, E . (1914) : "De Instrucción Pública local . Lo que ha gastado Bilbao en primera<br />
enseñanza el año 1913", in La Tarde, 1914/VIII/1 .
Change language