Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

246 Euskal Nazioualisuzoa eta Hezkuntza (1895-1923)
ezaugarrik nagusienetik hasi (ama, emaztea, kristaua, bere haurrei euskara irakatsiko
diena, ohitura garbiak gordeko dituena, arrotzen hitz gozoen sarean eroriko ez dena -
arrazaren zaindaria, hitz batean esanda-, . . .) eta azkeneko ezaugarri "sinpleenak" ere
(senar egokia -kristaua, "euzkotarra", abertzalea, euskalduna ahal baldin bada, etab .aukeratu,
txukuna izan, behar bezalako janzkera erabili, animaz eta gorputzez garbia,
festak giro kristau zein esukaldunean egokitu -otoitzak, kantak, etab .) kontu handiz
zehaztuko direlarik . Helburua, berriro diogu, emakume abertzaleak formatu eta hauek
duten funtsezko zereginetarako prestatzea da : euskal nazionalismoaren zabalkundea eta,
ondodorioz, aberriaren berpiztea .
Emakume abertzalea dagoen lekuan Euskadi promesa gisa agertzen bada, jakina,
euskal nazionalismoak belaunaldi gazteengan duen itxaropena da agerian geratzen dena .
Alde horretatik haurrek zein gazteek duten garrantzia begien bistakoa da eta antzeman
daitekeenez, koletibo horiei dagokienez, jeltzaleen ardura ez dela edonolakoa
(enborraren ardazka berriak lirateke) . Hemen ere, laburbilduz, prentsaren bidezko
heziketak bere lekutxoa izango du, helburu nagusia biharko abertzalea formatzea izanik .
Hor non dugun, adibide batzuk aipatzearren, haurrei begira argitaratu zenbait artikulu ;
eskolak duen hainbat hutsune nabarmenki agerian uzteko nahiean edo - beraz, formazioa
eskaintzearena nahiko maila sinbolikoan geratuko litzateke (hau egin baino esandakoa
lukete helburutzat)- Belaustegigoitia57 bezalako pertsonaia aurki daiteke Bizkaiko
geografiaren inguruko edukiak dotrina moduan azalduz, edo Euskal-Esfialea bezalako
aldizkaria, zeinek euskarak edozer gauza ("lutelestiya" -geografia- edota "edestiya" -
historia- esate baterako) irakasteko duen gaitasuna frogatu nahiko duen` . Nahiz eta
horrelako saiakerak gutxietsi ez, oraindik haurra den etorkizuneko abertzale horretan
pentsatuz eginiko lantxoak azpimarratu nahi genituzke : horra hor, adibidez, prentsa
nazionalistak, haur horien formazio abertzalea helburutzat duelarik -"egi ,namintsu
onurakoŕak zuben bijotzotan josteko, erotan azi ona, bere aldijan garau eungoitza
dakafkena ere Teko", alegia-, plazaratuko dituen "Abeŕijaren iraslia iS9 bezalako titulu
i 7 BELAUSIEGIGOITTA, F . (1914) :"Bizkai-Luteliztija", in Euskadi, 4. zk. ; 201-203 . Artikulua
Belaustegi'tar Pantzeska batek sinatzen badu ere uste dugu Belaustegigoitiarena dela (izan ere honen lan
asko eta asko beste izen batzuekin agertzen dira) . Bestalde, nahiz eta liburua ezezaguna izan, badirudi
Belaustegik oinarrizko geografiari buruzko liburu bat idatzi zuela euskaraz Bizkaiko Diputazioak
(bertako Irakaskuntza Publikoko Batzordeak, hobeto esanda) hala aginduta bere esku zeuden eskoletan
erabiltzeko (ARBIEN, G . : "Algunos apuntes sobre el pensamiento pedagógico de Federico
Belaustegigoitia", in H .E . (1989) : Federico Belaustegigoitia 1876-1947 . Gasteiz : Arabako Foru
Aldundia ; 72-73).
58 "E.E ." (1917) : "Umeentzat ikasgayak", in Euskal-Esnalea, 155 . zk. ; 135-138. Hemen edukiak
dotrina gisa azaltzen dira ere .
"' OMABEITIA, K . (1915) : "Mutiko-neskatuai . Abehjaren iraslia", in Euzkadi, 11 . zk . ; 202-206 .