Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

56 Euskal Nazionalismoa eta Hezkuntza (1895-1923)
Dekretu proiektuaren txostenean G3 , Kontituzioa goraipatuz, irakaskuntza egitura
politiko bernen sostengutzat hartzen da, izan ere nazioak behar dituen erakundeek ez
lukete inongo zentzurik izango hezkuntza-sistema nazionala eraiki ezean . Bi hitzetan
laburtuz, hezkuntza nazionala eraiki nahi den Estatu-Nazioaren zutabea litzateke :
"y si la divina Providencia concedió á las Córtes extraordinarias la
inestimable gloria de dar á la Nación su justa libertad, fundada en una
sabia Constitución política, también concede á las actuales Córtes el
eternizar la observancia de ese precioso código, sobre una base firmísima
e indestructible cual es una recta educación nacional iG4 .
Eta zein da orain arte aipatu ez dugun Konstituzio horrek jasotzen duen kodigoaren
mamia eta betikotu behar omen den betetzea?` . Lehenik eta behin subiranotasun
nazioanaleren printzipioa (3 .art .) ; hots, boterea nazioari dagokio, hiritarren multzoari, eta
nazioaren ordezkariek osatzen duten Gorteen eskuetan geratzen da . Honek berarekin dakar
nazioaren mugaketa politikoa zein geografikoa` eta bateratzaileak zein zentralizatzaileak
diren Estatu-egituren finkapena G7 , non Gorteak erregimen berriaren erakunde ardatza
izango diren ; hots, nazioa ("reunión de todos los españoles") oinarritzat hartzen duen
Estatu berriaren eraikitze prozesuaren aurreneko urratsen aurrean aurkitzen gara ; Solé-k
eta Aja-k dioten moduan, Cadiz-ko Konstituzioa eraikitzeke dagoen edifizioaren lehengo
63 Proiektu honen aurreko diktamenaren garrantzi ideologikoa azpimarratzen duelarik, Puelles-ek
adierazpen interesgarria egingo du honi buruz : "eta este dictamen se halla la idea de un sistema educativo
nacional basado en los principios más puros de la Revolución Francesa" (PUELLES, M . de (1992) : Op .
cit . ; 29) .
64 Dictamen sobre el prouyecto de Decreto de arreglo general de la Enseñanza pública, de 7
de marzo de 1814 ; ibid. ; 375-376 (kurtsiba geurea) .
65 Cadiz-ko konstituzioa -eta gogora dezagun berriro Espainian aldarrikatzen den lehenengoa
dela- hamar ataletan banatzen da, eta horietatik honako hauek azpimarratu nahi genituzke : "]'De la
nación española y de los españoles ; 2°Del territorio de las Españas, . . . y gobierno, y de los ciudadanos
españoles" . Beraz, lehenengo aldiz, konstituzio batek zehaztuko du zein den nazio espainiarra, zeintzuk
diren hiritar espainiarrak, zein Espainiako lurraldea, zein bere gobemua eta hiritar espainiarrena . Ikus
FERNANDEZ, M . (1976) : Orígenes del Régimen Constitucional en España . Barcelona : Editorial
Labor, S .A.
66 Alde horretatik interesgarria da Fernández-ek azpimarratzen duen egoera bema : "novedad en
un cuerpo legal ya que hasta entonces no se acostumbraba a delimitar geográficamente el Estado" .
(FERNANDEZ, M . : Op . cit . ; 95) .
67 Gogora dezagun, esate baterako, probintzien sorrera, zeinak Estatuaren egituraketa
zentralistari erantzuten dion . Orokorrean esango genuke, Beneyto-k dioenari jarraituz, nazioak Estatua
egin baino, Estatuak egiten duela nazioa . Ikus BENEYTO, J . (1980) : Las Autonomías. El poder regional
en España . Madrid : Siglo XXI .