Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

232 Euskal Nazionalismoa eta Hezkuntza (1895-1923)
autonomiaren aldeko apostu hau eman beharreko urrats praktiko gisa jantzi 10 (ez dugu
uste inolako ezustekotzat har daitekeenik Kizkitzak Aranak izandako bilaera
"españolistaren" berri emateko une hau aukeratu izana, jakinik dakigun bezala
independentziaren "alde" eginez Estatu independienterik behar ez duen independetziari
buruzko teorizazio borobila egin duela") . Ezaguna denez autonomiaren aldeko apostu
hau antzua suertatuko da eta berarekin ekarriko alderdi jeltzalearen krisia eta zatiketa,
arazo zaharrak eta hauekin enfrentamenduak berpiztuko direlarik . Dena den sinplifikazio
izugama litzateke besterik gabe autonomiaren porrotean kokatzea euskal
nazionalismoaren banaketaren gakoa, hau txantxetako arrazoia ez izan arren, eta -aipatu
besterik ez baditugu ere- honako errealitate hauek azpimarratu behar direlakoan gaude
alderdi jeltzalearen aliatuen "aldaketa" eta euskal nazionalismoaren kontrako espainiar
eskuinaren erasoa -oso luze joko duen aprendizaiaren atala- (ezkerrak ere ofensiba
:
honetan parte hartuko du baina hau indartsua izan zen lehenagotik ere ; beraz, gauza
berririk ez) ; I . Mundu Gerraren ondorengo krisia (honek iraun zuen bitartean etekinak
"gozoak" izan baziren ere) eta alderdi jeltzalearen zuzendaritzak neultraltasun sozialaren
aitzakipean egin burgesiaren interesen aldeko politika ; Aberri inguruan biltzen diren
independentistak erakusten duten sentsibilitate soziala eta "printzipio" abertzaleen
defentsan mantentzen duten jarrera erradikala, P .N .V . berriaren sorrera ekarriko zuena
alegia" .
6 .1 .1 .- Kultura eta euskal nazionalismoa
Euskal Herriko gizartearen testuinguruan kokaturik, bestalde, garrantzi handia izan
duen kultur arloko mugimendua azpimarratu behar da, euskal nazionalismoaren
hedakuntzan izugarrizko eragina izan duena, mugimendu horren bizitzan eta bilakaeran
10 Independentziaren alde dauden sektoreak lasaitzeko argudio hau ez da berria eta dagoeneko,
adibide adierazgarri bat aipatzeko asmotan, 1914ko "Ley de Mancomunidades" delakoaren inguruko
balorapena egiteko unean azken helbururaino iristeko (independentzia ote?) pauso posibilistak emateko
beharra azpimarratuko da . Dena dela ez da 1917-19 kanpaina hau automia lortzeko egon den saiakera
bakarra, nahiz eta garrantzitsuena izan . Zuzenean euskal nazionalismoari buruzko lanetaz gain gai hau
jorratu duten interes ezberdineko lanen artean honako hauek aipatuko genituzke : LOPEZ de JUAN, J.M . ;
ARANA, S . ; Mz. LAORDEN . E . (1977) : Nuestros fueros. El proceso político vasco . Gasteiz : ESET ;
REAL, J . (1991) : Partidos, elecciones y bloques de poder en el Pais Vasco 1876-1923 . Universidad de
Deusto ; GARCIA de CORTAZAR, F . ; FUSI, J .P . (1988) : Op . cit . ; GONZALEZ CASANOVA, J .A .
(1984) : "Los nacionalismos y el Estado de la Restauración", in Estudios de Historia Social, 28-29 zk .,
337-346; ESTORNES, I . (1984) : "Génesis del Estatuto General del Estado Vasco", in Eusko Ikaskuntza .
Cuadernos de Sección . Derecho, 4 . zk ., 87-104; ESTORNES . I . (1990) : La construción de una
nacionalidad vasca. El autonominso de Eusko-Ikaskuntza (1918-1931) . Donostia : Eusko Ikaskuntza .
" ARANZADI, E . (1918) : La nación vasca ?, Ereintza?
' 2 Alderdi berriak duen programa ezagutzeko eta, Gallastegi elementu zentralaizaki, Aberri
inguruan bildu zirenen bilakaera historikoa ezagutzeko, ikus LORENZO, J .M . (1992) : Gudari. Una
pasión útil. Eli Gallastegi (1892-1974) . Tafalla : Txalaparta .