Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

330 Euskal Nazionalismoa eta Hezkuntza (1895-1923)
irrazionaltasunaren aurkako ahots dramatikoak dira nagusi euskal nazionalismoaren
munduan ; eraztuna protagonista duen eszena ugari"' edota gerra, borrero, panteoi edota
urkamendi bezalako loreak apaintzen dute eskola .
Kontua da, finean, eskola ofizialetako irakaskuntza ez dela batere ona, penagarria
ez esatearren . Alde horretatik interesgarria izan daiteke, Eleizalde Bizkaiko ikuskari
izanik, herrialde honetako udalek diputazioak egin nahi duen oinarrizko irakaskuntzaren
diagnostikoaren inguruan emandako erantzuna : irakaskuntza txarra da, eta arrazoia
honako hau : hizkuntza ; are gehiago, "la instrucción primaria "nacional" de Bizkaya y de
Euskadi es un desastre . Es la obra de peifección, la obra de progreso del Estado
español . Es el fundamento para muchos de su 'protectorado ""304 . Gaztelaniak nekagarria
egiten du euskal ikaslearen lana, honek ikasteko dituen zailtasunak ikaragarri areagotzen
direlarik eta, guzti hori nahikoa ez balitz, alferrikakoa suertatuko da eskolan emandako
denbora; Kirikiñok dioen bezala, estu eta larri ibiltzeak ez dio inolakomesederik ekartzen
-guztiz kontrakoa baizik- euskal ikaslearen formazioari 30 ' . Eleizalderen ustez eskolaren
kontrolean bilatu behar da arazo honen gakoa; eskola, alferrikakoa izateaz gain,
kaltegarria da Euskal Herrian, hain zuzen ere Estatuaren esku dagoelako 306
Ezin da esan azpiegitura egokirik ez dagoenik ; alde horretatik, Landetaren arabera,
Euskal Herriak (Bizkaiak esan beharko genuke) ez du aparteko arazorik, egoera onean
aurkitzen da; eta analfabetismoaz eta kultura faltaz hitz egin badaiteke, eskola
Irakaskuntza Ministeritzaren erabakiak baldintzaturik dagoelako da307 ; eta ez bakarrik
hizkuntzaren arazoa dela eta -hau funtsezkoa izanik-, arlo guztietan baizik (heziketa
fisikoa, artistikoa, historia zein geografia arloko prestakuntza, kristau heziketa, . . .)
Ondorioz, eta Landetarekin jarraituz, "los hechos nos dicen que la enseñanza . . .izo está
bien ; y que segúin la estadística oficial, resulta, que aquí hay muchos niás analfabetos
que en otras provincias i309 . Hau da, eskolak -Estatuaren zuzendaritzapena dagoen eskola
303 Hona hemen adibide batzuk : BASERI (1915) : "El anillo (cuento)", in Revista Euzkadi, 7 . zk. ;
13-15 . ; EIZAGUIRRE, J . (1917) : "El euskera en los colegios", in Euskal-Esnalea, 147 . zk . ; 29 . :
"¡Anillo!", in Gipuzkoarra, 1910/X/15 .
3D4 "La enseñanza primaria en Bizkaya", in Euzkadi, 1920/111119 . Artikulu honetan Bizkaiko
Diputazioko "Junta de Instrucción" delakoaren datuak dira jakitera ematen direnak .
72.
3` BUSTINTZA, E . (1984) : "Euskeraz irakatsi" (19141X1/23), in Geuk edo fiñok ez : Op . cit. ; 71-
3°6 ELEIZALDE, L. (1919) : "El problema . . ." : Op . cit . ; 871 .
307 LANDETA, E . (1919) : "Estado actual . . ." : Op . cit . ; 876-878 .
308 Ibidem ; 879-887 .
309 Ibidem ; 887 .
30 S