Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
350 <strong>Euskal</strong> Nazionalismoa <strong>eta</strong> Hezkuntza (<strong>1895</strong>-<strong>1923</strong>)<br />
"pragmatikoa" hartzera bultzatuko ditu jeltzaleak ere391 . Antzeko neurriak hartuko dira<br />
jeltzaleek kontrolaturiko zenbait udal<strong>eta</strong>n, <strong>eta</strong> eskola kristauei ezarri baldintzak<br />
betearazteko deiak ez dira faltako, izan ere dirua jaso bai baina euskara baztertzen<br />
segitzen dutenek (itxuraz, lehen aipatu diru hotsa dela <strong>eta</strong>, belarri fin baina dantzarako<br />
anka motelak dituen txakurrak) eragozpenak jartzeari ekiten baitiote 392. Dena den,<br />
esandakoa laburbilduz, jeltzaleek irakaskuntza pribatuan aldak<strong>eta</strong>k bultzatzeko beharra<br />
azpimarratzeaz gain, eragiteko modua ere antzemango dute, bai euskaltzale zein<br />
nazionalista diren hiritarrek egin dezaketen indarraz baliatuz, baita <strong>Euskal</strong> Herriko udal<br />
zein diputazio<strong>eta</strong>n lor daitekeen botere politikoa erabiliz, estrategia "erakargarriak"<br />
helburu horr<strong>eta</strong>ra zuzenduz ere .<br />
Baina errealitatea aldatu nahiak, <strong>eta</strong> hon<strong>eta</strong>n eragin beharrak, ezinbestean,<br />
irakaskuntza pribatuaren arloan bultzatu daitekeen aldak<strong>eta</strong>z gain, esparru publikoan egin<br />
beharrekoaz pentsatzera bultzatuko ditu jeltzaleak . Zalantzarik gabe, irakaskuntza<br />
publikoak euskal <strong>nazionalismoa</strong>ren aldetik jasoko dituen kritika gogorrak kontutan<br />
harturik, arazo honi aurre egitea derrigorrezkotzat joko da, zentzu horr<strong>eta</strong>n, <strong>Euskal</strong><br />
Herriak dituen beharr<strong>eta</strong>ra egokituko den eskolaren goitik-beherako eraberritzea bultzatu<br />
beharko delarik, hain zuzen ere, Eleizaldek 393 azpimarratuko duen legez, kaltegarria<br />
izatetik onuragarri bilakatzeko . Eta hau ezin da, besterik gabe, eskola sare bema<br />
sortzearekin lortu . Hots -<strong>eta</strong> hau da gure ustez nabarmendu beharko litzatekeena-, gauza<br />
bat da ezinaren eraginez bide berriak urratu behar izatea, <strong>eta</strong> beste bat hori egitearekin<br />
eskolaren paisaia errotik aldatuko dela pentsatzea ; aldak<strong>eta</strong>k, erabatekoa izan nahi baldin<br />
badu, derrigorrez indarrean dagoen eskolaren aldak<strong>eta</strong> eskatuko du . Eta hori da, eman<br />
beharreko urrats horri eman garrantzia alda baldin badaiteke ere, zenbait jeltzalek mahai<br />
gainean jarritakoa . Zentzu horr<strong>eta</strong>n, ulertu behar dira lehenago aipatu ditugun<br />
Belaustegigoitiaren adierazpenak; eskola edota ikastola berriak sortzeko helburua<br />
txalogarria izanik ere, aspaldidanik okerreko bidea hartu duten eskolen norabidea<br />
zuzendu behar da, ben<strong>eta</strong>n irakaskuntzaren arloan gauzak aldatu nahi baldin badira .<br />
Eskola pribatu<strong>eta</strong>n bezala, eskola publiko<strong>eta</strong>n -eskola "nazionalak" barne- diruaren<br />
391 "En la Diputación . Se acuerda subvencionar a las Escuelas que fomenten el Euzkera", in<br />
Euzkadi, 1918/VII/27 .<br />
392 MEATZAKO (1916) : "La enseñanza y el Euzkera", in Euzkadi, 1916/11119 : ELEIZALDE,<br />
L . (1916) : "El valorpedagógico de la enseñanza euzkérica", in Euzkadi, 1916/111/5 (Eleizalderen ustez,<br />
ezker muturrekoak bezain kaltegarri suertatzen dira eskuin muturrekoak, horr<strong>eta</strong>rako aitzakia farregarriak<br />
erabiltzen dituztelarik, funtsean euskaldunen kontrako jarrera politiko garbia ezkutatazen dutenean) .<br />
Badira ere, esparru hon<strong>eta</strong>n eredugarritzat hartuak izango diren eskola batzuk, prentsan ohiartzun handia<br />
izango dutenen artean Lekarozkoa aipagarrien<strong>eta</strong>rikoa dugularik (hona hemen adibide bat : IZASKUN<br />
(1920) : "Lekarozkko Ikastetxean", in <strong>Euskal</strong>-Esizalea, 197 . zk . ; 86-87) .<br />
393 ELEIZALDE, L . (1919) : La lucha . . . : Op. cit . ; 32 .
Change language