Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

194 Euskal Na- ionalŕsmoa eta Hezkuntza (1895-1923)
-hona hemen gure ustez funtzekoa den elementua- eskolarena biderik egokienetarikotzat
hartuko du nazionalismo catalunyarrak, eskolaren katalaneztatzea talde nazionalista
ezberdinen erreibindikaziorik koherente eta egituratuena izanik . Eman beharreko urratsak
honako hauek izango lirateke : lehenik eta behin, katalana eskolara eraman behar da
gaztelaniarekin parekatzeko -hots, hezkuntza-elebitasuna- ; bigarrenik, irakaskuntza
katalanez ; eta azkenik, kataluniako errealitate sozio-kultural osoa jasoko duen eskola
katalana . Adibidez 1883ko "Projecte de Constitució pei- a l'Etat Catalá" izeneko
proiektuaren arabera irakaskuntza osoa Kataluniaren esku geratuko litzateke ; 1886an, eta
Flos i Calcat-ek proposatu irakaskuntzaren katalaneztatze programari jarraituz, "Centre
Catalá"-ko gazteek "Centre Escolar Catalanista" sortuko dute ; hemendik, 1887an,
"Patronat de l'Ensenyança Catalana" izenekoa jaioko da, zeinak katalanez irakurtzen eta
idazten irakasteko eskolak bultzatzeko helburua duen ; Lliga de Catalunya-k - buruzagiak
foL uiatzeko asmoarekin bereziki- eskola arloko politikaren alde joko du ; 1899an, Flos i
Calcat-en eskutik, "I Agrupació Protectora de lÉnsenyança Catalana" erakundea sortuko
da ; etab"' .
Aipatu adibide hauek, nahiz eta lehenengo eskola katalana, "1'Escola Sant Jordi",
1898arte sortu ez (Azkueren Euskal Ikastetsea, dakigun bezala, 1894koa dugu) garbi asko
erakusten dute zer nolako garrantzia izan duen Kataluniako nazionalismoarentzat
hezkuntza arloko arazoak . Gonzalez-Agapitok dioskunez, "la tai-ea i-egenei-acionista
quedó planteada como una obra de recontrucción nacional, dentro de la cual la
educación era una herramienta clave . La escuela era el ámbito donde debían foijarse los
nuevos ciudadanos de esta Cataluña . . . a que se aspiraba` 12 . Pentsa liteke, Aranak
esandakoa gogoratuz, alde handirik ez dagoela lehenengo euskal nazionalismo eta
nazionalismo kataluniarraren arteko planteamenduetan, baina badago bi nazionalismo
hauen oinarrian, gure ustez, itxuraz antzeko helburuekin proposatu bideak bereizten
dituen hainbat elementu . Esango genuke, Arangurenekin 2 13 batera, nazionalismo
kataluniarrari dagokionez, nabarmena dela duen hizkuntz zein kultur sustraia; aldiz,
Euskal Herriari dagokionez, fenomenoa zertxobait ezberdina dela esango genuke :
hizkuntz zein kultur sutrairik dagoenik ezin da ukatu, baina egia da ere euskarak ez duela
bere osotasunean hartu beharreko kultur mailan ia espaziorik izan (Elorzak 214 ere
Kataluniarekiko kontrastea azpimarratuko du, eta bat egiten dugu berarekin intelligentsia
408 .
211 Ibidem ; 424-425 .
212 GONZALEZ-AGAPITO, J . (1991) : "Educación infantil e industrialización en Cataluña", in
Historia de la Educación, 10 . zk. ; 141 .
213 ARANGUREN, J .L . (1991) : "Naciones, Estados, nacionalismos, inter-nacionalidad",
Revista de Occidente, 122-123 . zk . ; 19 .
214 ELORZA, A . (1985) : "Ideología Nacionalista y Antiguo Régimen . Elementos . . ." : Op . cit . ;