Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Jeltzaleak <strong>eta</strong> irakaskuntzaren arazoa Aranaren orr doren 337<br />
Esate baterako, Eleizaldek hizkuntza euskal nortasunaren ezaugarririk nagusiena<br />
dela uste du ; zentzu horr<strong>eta</strong>n, eskola tresnarik funtsezkoen<strong>eta</strong>rikoa izanik, euskara<br />
kentzen zaion era berean, <strong>Euskal</strong> Herriak bere nortasuna galduko du, borroka politiko<br />
hutsa guztiz antzua <strong>eta</strong> kaltegarria suertatuko delarik ; politikaren gainetik, jeltzaleen<br />
printzipio politikoen gainetik ere, naziotasuna legoke, <strong>eta</strong> naziotasunari bere izaera<br />
ematen dion hizkuntza ; hots, hezik<strong>eta</strong>ren bidez, autonomia <strong>eta</strong> independentziaren aldeko<br />
jarrerek sortu zama alde batera utziz, naziotasuna bere onera ekarri beharra litzateke<br />
premiarik nagusiena, <strong>eta</strong> horri eman beharko litzaioke lehentasuna 343 . <strong>Euskal</strong> Herriaren<br />
bernazionalizatze lana, atzeratu ezin daitekeen lana, ben<strong>eta</strong>n eraginkorra izan dadin,<br />
euskal kulturan, <strong>eta</strong> bereziki euskaran oinarritu beharko litzateke Elizalderen ustez,<br />
zenbait jeltzale puzturi masaileko nabarmena emango diolarik :<br />
"El verdadero extranjero es el erdeldun . . . Y por el contrario,<br />
cuando un desconocido habla nuestra lengua, nos acerca a él, nos obliga<br />
á reconocerle cotizo hermano- y entonces sentimos verdaderamente á la<br />
Patria" 34a<br />
Aipatu hitz hauek, euskal <strong>nazionalismoa</strong>ren baitan ematen diren jarrera politiko<br />
kontrajarrien testuinguruan ere ulertu behar direla jakinik, gure ustez, nolabaiteko<br />
aldak<strong>eta</strong> esanguratsuaren aurrean jartzen gaituzte . Garai honen ezaugarririk<br />
adierazgarrien<strong>eta</strong>rikoa dugu euskararen inguruan hedatu mezua, esan bezala<br />
irakaskuntzaz dihardutenen artean behintzat : euskararen galera litzateke <strong>Euskal</strong> Herriaren<br />
gainbeheraren arrazoi nagusia; <strong>eta</strong> gainbehera horr<strong>eta</strong>n, eskolaren eraginez besteak beste,<br />
euskara kultur hizkuntza ez izateak zeresan ikaragarria izango du; ondorioz gertatu da<br />
nazio gisa ben<strong>eta</strong>n nortasuna emango dion ezaugarria erabat pobretuta ikustea, <strong>eta</strong> hau<br />
irauli ezean nazioa bera egongo da hilzorian, euskal <strong>nazionalismoa</strong>k kultur mailara<br />
eramateko ardura erakutsi beharko duelarik"' . Eta euskara kultur hizkuntza bihurtzeak<br />
eskatzen du -ez bakarrik, baina bai nahi <strong>eta</strong> nahi ez- eskolan bere lekua izatea"' . Horrela,<br />
ben<strong>eta</strong>ko abertzal<strong>eta</strong>sunak euskararekin zuzenean loturik beharko luke izan -behar du<br />
izan- <strong>eta</strong> abertzalekeriari zein euskaltzalekeriari aurre egin beharko litzaioke, jatorri<br />
ustela baitute -"aquel huero, vano y estúpido vascongadisrno que puso á Euzkadi en<br />
343 ELEIZALDE, L . (1919) : La lucha . . . : Op . cit. ; 15-17 .<br />
' d° ELEIZALDE, L . (1914) : "Paises y razas . . ." ; Op. cit .<br />
3° ' "EUZKELDUN-BAT" (1913) : "La causa de nuestra decadencia", in Euzkadi, 1913/V112 .<br />
3` Kirikiño espainiarren "negarraz" baliatuko da, adibide adierazgarri gisa, nazioa, hizkuntza <strong>eta</strong><br />
eskolaren arteko lotura nabarmentzeko garaian : "Earen daukozuez auzoko espainiarrak- orixe berori<br />
dakienak [aipatu lotura ezinbestekoa dela, alegia], ba PUERTO RICOn ingalanderaz irakastea<br />
eskol<strong>eta</strong>n agindu ebeneau yanlcitarrak, amaika negar ta arrantza irakurri genduan espabiar<br />
izparringi<strong>eta</strong>n, iñoela eleagaz batera galduko zala portorrikotarren artean orain dauken<br />
espaiinartasuna" (BUSTINZA, E . (1984) : "Norberen izkuntza zaindu bearra" (1913/11/26), in Edo geuk<br />
. . . : Op . cit . ; 24 .
Change language