Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

364 Euskal Nazionalismoa eta Hezkuntza (1895-1923)
Zalantzarik gabe independentzia/autonomia bikotearen tentsioa errealitate uka
ezina da euskal nazionalismoaren munduan, baina nabarmena da ere ideologo nagusiei
zein alderdi jeltzaleari dagokienez -zatiketa eman arte ; edoezin eran horren ondorio
litzatekeena ere-, Estatutuarekin ez apurtzeko hautu ideologikoa egin dena ; Landeta
bezalako pertsonai garrantzitsuak -garrantzitsua, esan bezala, bai ikuspegi ideologikotik
bai hezkuntzaren alorretik- adierazten duen bezala euskal nazionalismoa, aberri
"errealari" helduz eta "fantasiazko" aberria alboratuz, "se ha convencido de que los
idealismos de artificio no pueden incorporarse a la realidad, la izaturaleza los hace
efinaeros y solo producen en la historia tremendos desconciertos " 435 . Landetaren ustez
alderdi jeltzaleak Euskal Herriak dituen arazoentzako irtenbideak bilatu behar ditu, eta
horrek politika egitea, eta gehiegizko abertzaletasunak ez itsutzea eskatzen du ; zentzu
horretan, modu errealista batetan eragitea litzateke bere zeregina, legeen aldaketak behar
den unean eta eran bultzatuz zein unean uneko egoera historikoetara egokituz . Eta
filosofia pragmatiko honek bultzaturik, berarentzat antzuak diren eta eragozpen
politikoak sortzen dituzten eztabaida ideologikoak alboratuz, alderdi jeltzaleak -gogo
betez eta inolako konplexurik gabe- egin beharrekoa hau litzateke :
"penetre con paso firme en las funciones directoras de la
gobernación del Estado, unido sí, pero jamás confundido con ninguno,
absolutamente con ninguno de los demás cuerpos representativos de ese
Estado. Dibujando, haciendo destacar por su propio esfuerzo e
implantando su personalidad vasca viviente que radica en su derecho, en
su historia, en su raza, en su lengua y en su soberana voluntad,
puntualizando sus aspiraciones políticas nacionales que reclaman hoy su
plaza de estado positivo en derecho, en el cuerpo vivo del Estado
español" 436 .
Estatua zertan arriskuan jarri gabe, dio Landetak, alderki jeltzaleak euskal
aberriaren nortasun politikoa aitortzea lor dezake, Euskal Herriak berak aukeratu legeen
bidez bizi ahal izateko . Interesgarria izan daiteke, alde horretatik (gure gaiari dagokionez
bereziki), Landetak egin konparaketa, euskal nazionalismoak egin beharrekoaz ari
denean : oinarrizko euskal eskolak edozein naziotako oinarrizko eskola bezalakoxea izan
behar duen neurri berean -noski, eskola bakoitza bere testuinguruak dituen ezaugarrietara
egokitu beharrean dago-, euskal nazionalismoak edozein naziotako nazionalismoaren
antzera jokatu behar du . Hots, Aranaren ekarpena gutxietsi gabe, azpimarratu nahi izango
;3 ' LANDETA, E . (1918) : "El bizkaitarrismo", in Hernies, 13 . zk . ; 3 . Ugariak dira Landetak
Herines aldizkarian argitaraturiko artikuluak, non aipatu ikuspegi ideologikoari gogor heltzen dion,
euskal autonomia eta Espainiako batasuna bere gogoeten ardatz nagusiak izanik . Ikus : "El problema
-Bizkaitarra 1917, 5 . zk ., 326-331 ; "Al margen del problema nacionalista vasco", 1918, 19 . zk ., 12-15 ;
"Los políticos españoles ante el problema de la Autonomía Vasca", 1919, 33 . zk., 21-25 ; "El
bizkaitarrismo frente a las realidades del momento actual", 1919 ; 55 . zk ., 13-16 .
''' LANDETA, E . (1918) : "El nacionalismo vasco y la realidad", in Hernies, 20 . zk . ; 32 .