Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

Jeltzaleak eta irakaskuntzaren arazoa Aranaren ondoren 243
"Orain-aŕte, guraso euzkeltzaliak banakatuta ibilli dinalako,
irakastolaetan euren amiari Euzkerea irakasteko eskatu dabenetan ezinixan
dabe euren gurea lortu : eztautsie janononik egin . Baha euzkotaŕ
gurasoak eskari ori batera egingo ba'lebe, elitxake olakorik jazoko :
batasuna indaía da ta inda=a daulconari etxako eskubidia kentzen"`' .
6 .1 .4 .- Familia, emakumea eta belaunaldi berriak
Zalantzarik gabe familiaren markoak izugarrizko garrantzia izango du euskal
nazionalismoarentzat, eta -heziketari dagokionez- estatu, eskola, irakasle edota edozeinen
gainetik egoteaz gain`15 , bere ereintzarako -egunen batean uztaro ona eta honekin
aberriaren berpiztea iritsiko delakoan- lur ezin hobea izango da . Hazia gurasoek ipini
behar badute ere, azpimarragarria da familiaren barruan emakumeari ematen zaion balioa :
"Todo nacionalista está bien persuadido de la esencial importancia que en el avance del
Nacionalismo y resurgimiento de nuestra desventurada Patria tiene la ini jer vasca" .
Beraz, euskal nazionalismoak beharrezkoa ikusiko du, funtsezkoa esango genuke -duen
potentzialtasuna kontutan izanik-, emakumea nazionalista izatea familiaren esparruan -
familiaren ardatza baita- . Honekin ez da emakumeak politikaz arduratu behar duenik esan
nahi (hamaika aldiz errepikatuko den leloa) baina bai, batipat ama denean -"su esfera de
acción" garrantzitsuena-, abertzalea izan beharra, "y para que tengamos madres
patriotas, es menester que patriotas sean las jóvenes de hoy día, madres de mañana"" .
Emakumearen laguntza43 beharrezkotzat jotzearekin, bereziki amak bere haurrengan duen
44 "Euzko-ele- aldez . Euzkerea ikastolaetan", in Euzko Deya, 1916/X1/1 ; 1 .
as Hau askotan errepikatzen den zerbait dugu, gehienbat euskal nazionalismoak familiak
irakaskuntza mota aukeratzeko duen eskubidea defendatzeko garaian . Adibide gisa, hona hemen
hezkuntzaz eta euskal nazionalismoaz hitz egiteko unean pertsonairik garrantzitsuenetarikoa den
Landetaren ("Don Higinio"-ren) bi artikulu : "El maestro y la familia", in La Tarde, 1914/VIII/24 ; "La
familia y la Escuela", in La Tarde, 1917/11/5 .
ae "La mujer vasca y el Nacionalismo", in Bizkaitarra, 1910/X/8 . Alde horretatik emakumearen
kontzientziari eman nahi izango zaion astindua ez da edonolakoa izango : "¿permitirá la mujer vasca la
anulación de nuestra nacionalidad, su enlodamiento, su corrupción y su ignominiosa disolución, que
alcanzará al espíritu de sus hijos y a la conciencia de sus hijas, . . .?" ("El euskera y la mujer", in
Euzkadi, 1921/IV/23 .
47 Ibidem .
as "Colaboración femenina", in Bizkaitaŕa, 1910/XTI/24 . Edo gure ustez Gallastegi izan daitekeen
"Ongi-Zale"-k dioen bezala, "emakumearen lanagaz uste dogit gixonarenagaz baño geure odoleko anaye
geyago bioŕtuko dala geure arta benetakoaren aldera [Euskadiren aldera, alegia]" ("¡Gora emakume
abeftzaliak!", inAbeŕi, 1922/V/19) .