Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Jeltzaleak <strong>eta</strong> irakaskuntzaren arazoa Aranaren ondoren 275<br />
hutsa litzateke . Aldiz, euskal <strong>nazionalismoa</strong>ren sektore moderatua ordezkatzen duen<br />
<strong>Euskal</strong>dtuta-k ez du behin ere arazoa hain gordin <strong>eta</strong> zuzen aurkeztuko . Azaleko<br />
irakurk<strong>eta</strong> eginez gero bi diskurtsoen arteko aldea hain handia ez dela esan baldin<br />
badaiteke ere, abiapuntuak arazo beraren dimentsio ezberdinen aurrean jartzen gaituela<br />
ikus daiteke : arazoaren gakoa, Aranaren kasuan, irakaslegoaren zein <strong>hezkuntza</strong>sistemaren<br />
espainiartasunean aurkitzen bada, halere, irtenbidea -<strong>eta</strong> hau litzateke berriz<br />
Etiskaldtuta-ren tesiaren ardatz nagusia- ezin daiteke deszentralizazioa izan . Zentzu<br />
horr<strong>eta</strong>n, Aranaren heriotzarekin batera euskal <strong>nazionalismoa</strong> -beste era bateko arrazoiak<br />
alde batera utzita- neurri handi bat<strong>eta</strong>n -alde batetik beraike- umezurtz geratuko da<br />
nolabait"' ; hots, euskal nazionalismo moderatuaren diskurtsoak jarraipena izango duen<br />
bezala, aldiz ezin gauza bera esan ikuspegi abertzaletik <strong>hezkuntza</strong>-sistemaren izaera<br />
espainiarra azpimarratzen duen ahots horri dagokionez. Beraz, <strong>eta</strong> bereziki mende<br />
hon<strong>eta</strong>ko lehenengo hamarkan kokaturik, ezaguna dugun ikuspegi moderatua nagusituko<br />
da, nahiz <strong>eta</strong> Aranaren eragina -formalki behintzat- antzeman daitekeenik ezin ukatu .<br />
Abiapuntu gisa, esandakoak esanda, <strong>hezkuntza</strong> arloko arazoaren diagnostiko<br />
orokorra eskainiko duen <strong>Euskal</strong>duna-k argitaratu artikulu interesgarri baten irakurk<strong>eta</strong>z<br />
baliatuko gara bi garaien arteko mugaz hitz egiterik ezinezkoa dela azpimarratzeko (muga<br />
Aranaren heriotzak ezarriko du <strong>eta</strong> badakigu, gauzak ere neurritik atera gabe, zein den<br />
hutsunea) . <strong>Euskal</strong> Herriak, <strong>hezkuntza</strong>ri dagokionez, bizi duen egoera tamalgarriaren<br />
arrazoi nagusia bat da : irakaslegoa ("español" esango zaigu, lehen gertatzen ez zena -uste<br />
dugu egin beharreko ñabardura dela-) . Irakaskuntzak beste egoera bat ezagutu dezan<br />
<strong>Euskal</strong> Herrian irakasleek, ahal izanez gero behintzat, bertakoak behar lukete izan <strong>eta</strong><br />
horien izendapena udalden esku behar litzateke utzi . Horr<strong>eta</strong>rako badute eskubidereik,<br />
ordaintzen dutelako batetik <strong>eta</strong>, bestetik, beraien erantzukizunei egoki erantzuteko gai<br />
direla ongi erakutsi dutelako . Hau horrela izan bada, legeari esker baino ohitura zaharrari<br />
jarraitzeari esker izan da ; Estatuko legeak prozedura arrotza ezarri du <strong>eta</strong> hau<br />
irakaskuntzaren bilakaera egokirako eragozpena besterik ez da -eragozpen kaltegarria,<br />
hori bai- . Gero <strong>eta</strong> itogarriagoa den zentralizaioak izugarrizko kalteak ekarriko dizkio<br />
irakaskuntzari"', lehen <strong>hezkuntza</strong>-sistema barruan, udalen partehartzea -neurri batean<br />
bederen- ziurtatzen zuten neurrian, funtsezkoak ziren "Junta Local" direlakoek ere<br />
jatorrizko betebeharra desitxuratua aurkituko dutelarik ; euskal udalek ezingo dute bertako<br />
` Ez dira, hala ere, antzeko tesiak defendatuko dituztenak faltako . Esate baterako, Gallastegi<br />
oso argi agertuko da <strong>Euskal</strong> Herriak bizi duen egoeraren arrazoia emateko garaian, irakaslegoaren arazoa<br />
bere testuinguruan ulertu behar dela adieraziz -testuinguru hori dagokion osotasunean hartuz, noski ; hots,<br />
irakaslegoaren arazoa, irakaskuntzarena orokorrean, espainiar inbasioaren testuinguruan ulertu behar da- :<br />
"Maestros, vigilante, notario, militar/Aduanero, Gobernador, Obispos, secr<strong>eta</strong>rios, /Idioma, jueces,<br />
tribunales, enseñanza . . . /i todo es, en Euzkadi, Español!" (GALLASTEGI, E : "Bajo la invasión", in Poi -<br />
la libertad . . . : Op . cit., 169)<br />
"'- <strong>Euskal</strong> gizarteak jaso behar izango ditu eskolari esker iritsiko diren ondorioak : ohitura txarrak,<br />
Elizarekiko zein autoritateekiko errespetu falta, moralaren degradazioa, <strong>eta</strong>b .
Change language