Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Jeltzaleak <strong>eta</strong> i?akaskuntzm - er arazoa Aranaren ondoren 233<br />
zer esan handia izan duelarik" . XIX . mendearen amaieran bere lehenengo pausoak eman<br />
zituen Eusko Pizkundeaz ari gara, atal hon<strong>eta</strong>n aztertuko dugun garaian gorakada<br />
nabarmena ezagutuko duen euskal kulturaren oparoaldiaz alegia . Mugimendu honen<br />
inguruan Iztu<strong>eta</strong>k" eginiko irakurk<strong>eta</strong>ri jarraituz, <strong>Euskal</strong> Pizkundean parte hartu zuen<br />
hainbat <strong>eta</strong> hainbat pertsonai (Campion, Azkue, Urquijo, Eleizalde, <strong>eta</strong>b .) zein<br />
erakunderen (Eusko Ikaskuntzaren sorrera zorioneko gertakizuna izango da euskal<br />
kulturaren historian) lanak emaitza interesgarriak eskainiko dituela esango genuke,<br />
euskalzal<strong>eta</strong>sunak j asoko duen bultzada nabarmena izango delarik (horra hor literatura<br />
<strong>eta</strong> pentsamolde aldetik garrantzi handia izan dutenak -Agirreren Kresala <strong>eta</strong> Garoa esate<br />
baterako-, euskal folklore zein hizkuntzalaritza arlokoak edota euskararen iraupena <strong>eta</strong><br />
hedapena helburutzat izan dutenak -alde horr<strong>eta</strong>tik RIEV, <strong>Euskal</strong>-Esnalea,<br />
<strong>Euskal</strong>erriaren Alde <strong>eta</strong> Gure Herria bezalako aldizkariek jokatu papera azpimarratu<br />
behar da-, <strong>eta</strong>b .) .<br />
Dena den, euskal <strong>nazionalismoa</strong>ren gorakadarekin bateratsu abiada bizia hartuko<br />
duen mugimendu horren ezaugarriak aipatzerakoan -<strong>eta</strong> biltzen den uzta edonolakoa ez<br />
baldin bada ere-, nahiz <strong>eta</strong> mugimendua indartsua denik ez ukatu, ukitu instituzionala<br />
nabarmena duela <strong>eta</strong> gutxiengo batek bultzatua dela esan behar da, hots, "kulturgintza<br />
honen gauzatzean, . . . . kementsuagoa da goitik behera proposatukoaren indarrez egiteaz<br />
dena herri-dinamikaren bultzadaz egiten dena baino" 15 . Testuinguru hon<strong>eta</strong>n badago gure<br />
ustez, aipatzen ari garen euskal kulturaren "pizkundeari" dagokionez -<strong>eta</strong> bat egiten dugu<br />
Iztu<strong>eta</strong>k dioenarekin-, oinarrizko garrantzia duen alderdi adierazgarria : euskal kulturaz<br />
ari gara <strong>eta</strong> honek bizi duen oparoaldiaz, baina erderaz idazten den euskal kulturaren<br />
oparoaldiaren historia litzateke ; hots, kultur hizkuntzatzat erdera hartzen duen euskal<br />
kulturaren garai "gozoa" -euskarari buruz, baita honen iraupena <strong>eta</strong> hedapenari buruz ere,<br />
hitz egiteko bada ere- . <strong>Euskal</strong> kulturaren esparruan euskarak duen lekua ikusteak asko<br />
lagunduko du, gure ustez, euskal <strong>nazionalismoa</strong>n isladatuko den fenomenoa ulertzeko<br />
garaian : euskara kultur hizkuntza ez izateak ez du aparteko kotraesanik sortzen, euskal<br />
kulturari buruz hitz egiteko momentuan ez baita beharrezkoa, nortasun bereziaren<br />
ezaugarriak inolako eragozpenik gabe indarrean manten daitezkeelarik, horrela hizkuntza<br />
funtzio ideologiko hutsa betetzera bultzatuz (gaiak -hizkuntza gai gisabame- mugatuko<br />
luke euskal kultura <strong>eta</strong> ez euskarak) .<br />
Zentzu horr<strong>eta</strong>n, <strong>eta</strong> laburpen gisa, aztertzen ari garen epealdi hon<strong>eta</strong>n euskal<br />
<strong>nazionalismoa</strong>ren bilakaeran isladatuko den euskal nortasunaren kontzientzia pizteko<br />
garaian <strong>Euskal</strong> Pizkundeak eragin nabarmena izan duela esango genuke, baina kontutan<br />
` Ezin da ahaztu Lizardi edota "Aitzol" bezalako nazionalistek Eusko Pizkundearen gailurrean<br />
izango duten eragina, euskara <strong>eta</strong> herri kultura izanik suspertze nazionalaren oinarrizko zutabeak .<br />
" IZTUETA, P . (1991) : Op . cit. ; 278-294 .<br />
" Ibidem ; 293 .
Change language