Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

Jeltzaleak eta irakaskuntzaren arazoa Aranaren ondoren 321
ahalegin guztiak ildo horretatik bideratu beharko liratekeelarik''" . Alde horretatik, era
askotakoak izango dira euskal nazionalismoaren eskutik -edo hobeto esanda, zenbait
jeltzaleren eskutik- plazaratuko diren irtenbideak, zeharo posibilistak batzuk eta
errealitate berriak eraiki nahi izango dituztenak besteak . Nondik abiatu? . Erabateko
adostasuna dagoela esango genuke irakaslego eskolei dagokienez : alde horretatik dauden
beharrak zeintzuk diren jakinik, hauek ez dute behar bezalako prestakuntzarik ziurtatzen .
Horrela, eta egun lanean diharduen irakaslegoari begira, uda garaiko ikastaroak antolatu
eta Irakaslego Eskoletan euskara-katedrak sortzea proposatuko du Landetak, euskal
diputazioek lan horretaz arduratu beharko luketelarik"' (jeltzaleen eragina nabaroena
izango da, alde horretatik, boterera iristean -Bizkaiko Diputazioan, alegia- 2 72) . Dena den,
ez du ematen behin-behineko irtenbidea baino denik, eta euskal irakaslego berriaren
formazioaren premiak beste erabateko norabidea ezarriko du . Zentzu horretan
prestakuntza pedagogiko osoak euskal errealitatearen inguruko formazio berezia eskatuko
du, izan ere bizitza nazionala, Urabayenen iritziz, horren menpe bailegoke 273 . Biharko
irakasle euskalduna, ikuspegi materialetik erakartzeaz gain -ogibide erakargarriarena
funtsezko baldintza litzateke eta irakasleak garbi ikusi beharko luke berak eginiko lana
preziatua dena (diruaren magia, hitz batean esanda)- 274, gaur egun nagusi den
inkonpetentziarengandik urrundu beharrean dago . Eta alde horretatik inkonpetentzi iturri
diren egungo irakaslego-eskolek ez dute euskal nazionalismoak duen egarria asetzeko
modurik izango :
".Jas actuales Escuelas Normales no pueden formar bien el
maestro que nosotros necesitarnos. Su organización rígida y unifonne, no
daría entrada a aquellos estudios y trabajos que capacitarían a nuestro
270 ELIZALDE, L . (1919) : La lucha . . . : Op . cit . ; 36 .
271 LANDETA, E . (1918) : "Estado actual . . ." : Op . cit . ; 889 .
272 Egindakoa baloratu gabe, euskal nazionalismoak berak egindakoa nola saltzen duen ikustea
interesgarria da : "Puede enorgullecerse nuestra Corporación del éxito que en este asunto ha coronado
las brillantes iniciativas de la Junta de Instrucción Pública, formada de su seno" -jakina, hau gertatu da
jeltzaleak garaile suertatu direnean- ("En la Normal de Maestras . Examenes de euzkera", in Euzkadi,
1919/VI/22) . Orokorrean esango genuke diputazio honek giro "bizia" hartuko duela jeltzaleak boterera
iristen direnean, edo hori da behintzat prentsa jeltzaleak isladatzen duena, joku politikoak zer eman
baduela adierazi nahi izango balu bezala ; ikusi besterik ez dago bizitza instituzionalari egiten zaion
jarraipen zorrotza bertan jeltzaleek, bestei gertatzen ez zaien bezala, benetan aberriarekiko ardura
erakutsiko luketelarik . Esan beharrik ez dago irakaslegoari dagokion auzian ere lupaz egindako
jarraipena izango duela eta alde horretatik adibideak ugariak izango dira . Hona hemen horietako bat :
"Ayer en la Diputación . La cuestión de la propuesta unipersonal del Magisterio . El Estado no cumple su
compromiso . La censurable desidia de las anteriores diputaciones", in Euzkadi, 1918/111/22 .
-73 URABAYEN, L . (1918) : Op . cit. ; 907 .
274 Ibidem ; 907-908 .