Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

86 Euskal Nazionalismoa eta Hezkuntza (1895-1923)
Eta zein izango da izendatua izan ahal izateko jarraitu beharreko prozesua :
oposaketa sistemako frogak, plazak emateko eta funtzionaritzaren eskalafoian sartzeko
kontrol sistema gisa funtzionatzen dutenak . Horrela, hamaika erreforma eta araudi izan
arren, Moyano legeak jasotzen dituen oinarrizko printzipioek indarrean iraungo dute eta,
orokorrean, antolakuntza egiturak mantendu egingo dira : epaimahaiak, azterketak eta gure
ustez, gero ikusiko dugunez, eragin handia izango duen oposaketen zentralizazioa . Baina
ez da ez hau maila profesionalera mugatzen den kontrol sistema ; Moyano legeak,
irakaslego eskola, oposaketa sistema eta hezkuntza arloko administrazio egituraren
barruan kokatzen den egitura burokratiko eta funtzionarialaren antolakuntzarekin
irakaslegoa Estatuaren zerbitzura jartzeko bidea eskaintzen du, eta honek benetan bere
kontrolpean jarriko duenean (hau ez da XX . mendearen haserarte gertatuko 182 ) hitz egin
ahal izango da "nazioaren" interesen defentsarako eraiki den ejerzitoaz . Hona hemen
guztiz adierazgarriak diren Loperena-ren hitz hauek
"El Maestro del Estado, que al Estado sirve y por el Estado es
pagado, sea el irás perfecto y eficaz elemento que coopere al logro de todos
aquellos realidades supremas que abriga todo Estado, es y debe ser en este
su principal aspiración, aspiración que, para alcanzarla, no ha encontrado
el Estado moderno otro medio que el deformarse él inisrrro, a su gusto, a
sus propios Maestros" ( . .) "En las naciones modernas, se han formado, al
servicio del Estado, verdaderos Ejércitos de Maestros que laboran, en el
silencio de la Escuela, de un modo consciente, por triunfos y victorias que
el poder público de los pueblos civilizados alcanza pacíficamente" 183 .
Irakasleak, Guizot-en hitzak gogoratuz, ' fonctionaries de 1 'Etat" bihurtzeak (ezin
baitugu ahaztu Estatu espainiarreko administrazio egiturak Frantziako eredu zentralistari
erantzuten diola 184 ) nahitanahiez Estatuaren estrategia politikoaren esparrura eramaten
gaitu eta armarik gabeko armadaren aurrean jartzen gaitu, Estatu-Nazioaren xake taulan
182
Aipatu dugu oinarrizko irakaskuntzan diharduten irakasleei udalek ordaindu behar dietela eta
arrazoi ezberdinak direla medio (erreakzio politikoak ere -eta arrazoi honek bere pisua izan du Euskal
Herrian adibidez-) irakasle horien egoera ez da hobetuko (gogoratu zer zion Gil de Zarate-k) XIX .
mendearen bigarren erdialde honetan ("maestros ignorantes, cuasi mendigos, desprovistos de todo
prestigio é influencia social, desconsiderados por la plebe y maltratados por los cacicuelos" -MACLAS,
R . (1899) : El problema nacional Hechos, causas, remedios. Madrid : Imprenta y Encuadernaciones de
G . Juste ; 124-) Estatuak, horrela kontrola ziurtatzeko izugarrizko urratsa emango duelarik, ardura hau
bere gain hartzen ez duen arte . Esan daiteke, eta ez dugu uste hau kasualitatea denik, denboran bat
datorrela (XX . mendearen hasera) eskolatzearen derrigortasunaren alde hartutako neurriekin .
:
183
LOPERENA, P . (1921) Cómo el Estado forma a sus maestros . Barcelona : Casa editorial
Araluce ; 30 .
184 Ezaguna da, adibidez, egitura hori eraikitzeko garaian protagonismo nagusia izan zuen Gil
de Zarate-k Guizot-ekiko sentitzen zuen mirespena.