Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

134 Euskal Nazionalismoa eta Hezkuntza (1895-1923)
ideologikoen suntsipena ; foruen aldeko politika zuzendu zezaketeen alderdien krisi
politikoa ; bertako burgesiako sektore garrantzitsu batzuk eta industrializazioak
desplazaturiko sektore tradizionalen antikazikismoa -oligarkiaren monopolio politikoekonomikoak
eragindakoa alegia- . Eta aipatu ardatz nagusi hauek osatzen duten marko
honetan, hain zuzen, ulertu behar dira nazionalismoaren sorrera eta Aranaren
planteamendu ideologikoak .
Noski, tradizio baten ondokoa dugu Arana eta, zentzu horretan, argi eta garbi
agertzen zaizkigu karlismoarekin eta foruzaletasunarekin dituen lotura ideologikoak .
Lehenengoari dagokionez, eta aurreneko atalean genioen moduan, liberalismoaren
aurkako jarrera, foruen defentsa, euskara eta arraza Euskal Herriko ezaugarri gisa, eta
erlijioaren defentsa sutsua karlismoa eta euskal nazionalismoa elkar lotzen dituzten
ezaugarriak ditugu . Foruzaletasuna, bere aldetik, euskal nazionalismoaren funtsezko
oinarri teorikoa dugu . Zein da, beraz, euskal nazionalismoak duen ezaugarri berezia ; ondo
antzeman daitekeenez, maila ideologikoa gainditzen duena : alde batetik, Realek 5 dioen
bezala,euskal nazionalismoa industrializazioarekin estuki lotzen da -horren ondorioa
baita-, karlismoa industrial aurreko egitura ekonomikoarekin elkartzen den bitartean . Egia
da Aranaren kapital sinbolikoa euskal gizarte tradizionalean bilatu behar dela ere ti , baina
esango genuke, Letamendiarekin' batera, Aranak gizarte tradizional horretako
"imaginario colectivo" delakoaren elementuak (errealak zein mitikoak) nazionalista den
ikuspegitik, eta hau zeharo bema da Euskal Herrian, berreskuratu eta interpretatzen
dituela .
Bestalde, foruzaletasunari dagokionez, euskal nazionalismoak mugimendu
honekino duen "zorra" Huicik 8 zehazten duen honako sekuentzi honetan igarri daiteke :
"Euskal Une Aro" bat diseinatzen lagundu du (foruei esker askatasuna eta zoriona nagusi
zireneko garaia) ; honek "Berreskuratutako Euskal Une Aro"-aren helburua bideratuko
luke (foruen berreskuratzea/independentzia 9 ), nahiz egungo egoera -krisia, aldaketa- "Aro
309 .
REAL, J. (1985) : El carlismo vasco 1876-1900. Madrid : Siglo XXI de España Editores, S .A . ;
6 Ikus ARANZADI, J . (1981) : Milenarismo vasco . Madrid : Taurus .
' LETAMENDIA, F . (1994) : Historia del Nacionalismo Vasco y de E. T.A. Donostia : R & B
Ediciones; l .go alea, 144 .
s HUICI, V . (1984) : "La formulación ideológica del nacionalismo historicista (Apuntes sobre
la ideología fuerista", in Nacionalismo y socialismo en Euskadi. Bilbo : IPES ; 64 .
9 "La sintesis sabioiana supone una ordenación de los grandes tenias de la ideología fuerŕsta
para desembocar en la propuesta de iizdependencia" dio Elorzak (ELORZA, A . : Cultura e ideología en
el Pais Vasco contemporáneo") .