Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

Lehenengo euskal nazionalismoa 149
mismo ideal con él tiende) , camina"" .
Bere ustez bizkaitarrak ("euzkotarrak", esango genuke) bizi duen zorigaitzik
handiena ez da bere ohituren galera, ezta bere hizkuntzaren desagerpena, ezta bere
arrazaren ustelkeria, ezta maketoen inbasioa, ezta -espainarrak behartuta- bizi duen
esklabutza ere ; bere zorigaitzik lamena bere Aberria ez ezagutzean datza . Bere benetazko
aberria zein den baleki ez lituzke aipatu zorigaitzak jasan izan beharko, izan ere Aranak
ulertzen ez duen itxukeriaren ondorioa bailirateke . Sutan jartzen du Arana eskola
espainiarrak, "españolista" delako, eta, adibidez, profanamenduaz hitz egitera irits daiteke
eskola batek Gernikako Juntetxean zerbait ospatzen badu :
"Nunca sits puertas deben abrirse para celebrar actos puramente
particulares, mucho menos si son tan poco patrióticos como el que tiene
por objeto la fundación de ini centro de enseñanza donde a los jóvenes
vizcainos no se les ha de enseñar más que la lengua española, a expensas
de la suya nacional, ni más geografia, ni más historia que la española, ni
se les ha de dar a conocer otra patria que la misma España"' .
Espainiarzale izateak egiten du eskola hain aberriaren aurkakoa, Euskadi eta
Espainia ezin baitaitezke ondo etorri, izan ere, azkeneko honek lehenegoa ukatzen baitu .
Interesgarria da oso, gurue eritziz, Aranak hizkuntza, geografia zein historiaren
irakaskuntzari ematen dion garrantzia, hau baita, identitate edota nortasunari dagokionez,
Espainia aberritzat hartzeko iturririk funtsezkoenetariko bat. Hizkuntz espainiarraren
irakaskuntzak hizkuntza nazionalaren (euskararen) galera dakar'', eta honekin batera
"españolismoaren" garaipena ('donde avanza el idioma castellano . . ., avanza también el
españolismo y con él arraiga y se desarrolla" 7 6 , esango du Aranak) . Hitz hauen bidez
Arana euskararen galerak nortasun galera dakarrela esaten ari zaigu ; hizkuntzak (gero
aipatuko ditugun beste hainbat alderdiz gain) talde kohesioa sortuko luke, komunitate
ezaugarri berezia (eta bereizten duena, beraz) baita . Euskara galtzeak euskal gizartearen
identifikazio ardatza apurtuko luke, gaztelania hizkuntz propio gisa barneratzeak
Espainiarekiko identifikazioa sortuko duelarik .
Campionek, esate baterako, euskal nazionaltasunaren galeraz hitz egin arren, ez
7' ARANA, S . (1894) : "Glorias y fiestas bastardas", in Bizkaitarra, 1894/IV/27 .
74 ARANA, S . (1894) : "Cosas de los Guemikeses", in Bizkaitarra, 1894/V/24 . Dirudienez, V .P.
Ao rstinos" direlakoen ikastetxe batetaz ari da Arana, baina ezin izan dugu hau ziurtatu .
75 Atera beharreko "geure aorako agiñ ustela dana da Euskalerrirako erdaldun eskolea" dio
Euskalzale-k (" VASCOFILLO" (1898) : "Erderea eskoletan", in Euskalzale, 1898/VI/14 ; 217 .) .
76 ARANA, S . (1888) : "Pliegos Histórico-Políticos (II)", in Obras Completas . . . : Op . cit . : 88 .