Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
264 <strong>Euskal</strong> Nazionalismoa <strong>eta</strong> Hezkuntza (<strong>1895</strong>-<strong>1923</strong>)<br />
egoera honek izan ditzakeen ondorio guztiekin (ikusi besterik ez dago zer gertatuko den<br />
Estatuko beste lurralde<strong>eta</strong>n)`'' .<br />
Jarrera porrokatua da jeltzaleek txalotu, eskatu <strong>eta</strong> bultzatuko dutena <strong>eta</strong> eskola<br />
laikoari ateak ireki liezazkiokeen edozer (berdin da zirrikitu bat besterik ez bada ere)<br />
erasotu beharko da . Zentzu horr<strong>eta</strong>n ulertu behar da Euzkadi-k eskola laikoaren aurkako<br />
edozein adierazpen sutsu argitaratzeko hartuko duen erabakia ; ez du ajola euskal<br />
<strong>nazionalismoa</strong>ren eskutik egindako adierazpenak ez baldin badira . Are gehiago ; horrela<br />
izanda, <strong>eta</strong> kongregazio batenak badira hobe, jeltzaleen diskurtsoaren ezaugarri nagusia<br />
geratuko litzateke agerian : alderdikeri<strong>eta</strong>n ez erortzearena (gogoratu alderdi jeltzalearen<br />
izen aldak<strong>eta</strong> honekin lotuta dagoela erabat) . Non, Elizaren barruan ez bada, aurkitu<br />
euskal <strong>nazionalismoa</strong>ren mezu ideologikoa arrazoiez beteko duten ereduak ; horra hor,<br />
esate baterako "Maria Inmaculada y San Luis Gonzaga" kongregazioak (kongregazio<br />
porrokatua antzeman daitekeenez) eginiko adierazpenak eskola laikoaren aldeko ekitaldi<br />
bat dela <strong>eta</strong> : katolikoen sentimenduak erasotzen dituen ekitaldia, ekitaldi lotsagarria,<br />
onartezina . Eskola laikoaren alde egotea, besterik gabe, katolikoak inozotzat hartzea<br />
litzateke ; katolikoek hitzez <strong>eta</strong> ekintzez erantzungo diote fedearen kontrako erasoari, ezin<br />
baitute horrelako krime sozialik onartu; isiltasuna konplizitatea besterik ez da<br />
(koldarkeria agian) -<strong>eta</strong> zer esan horrelako proiektuari laguntza eskaintzen dioten<br />
hori<strong>eta</strong>z?-" . Fedeak ez du, beraz, alderdikeri<strong>eta</strong>n ibiltzeko jokurik onartuko <strong>eta</strong><br />
katolikoen aldetik jarrera tinkoa eskatuko du ; euskal <strong>nazionalismoa</strong>k egingo duena hain<br />
zuzen : katolizismoaren alde egin -hori da bere helburu nagusia- <strong>eta</strong> arerioari, eskola<br />
laikoari kasu hon<strong>eta</strong>n, gogor eraso .<br />
Baina eskola laikoaren arriskuak, euskal <strong>nazionalismoa</strong>ren ikuspegitik, badu<br />
detektatu <strong>eta</strong> salatu behar den sorburu politikoa . Aztertzen ari garen arazoaren alde<br />
honek, gure eritziz, aparteko garrantzia du ; izan ere, eskuin politikoaren testuinguru<br />
orokorrean, antzeman baidaiteke euskal <strong>nazionalismoa</strong> beste indar politikoengandik<br />
bereizten duen ezaugarri ideologiko funtsezkoa dagoela jokuan . Eskuinak, lehenago<br />
aipatu dugun legez, irakaskuntza askatasunaren printzipioa defendatuko du Estatuak<br />
ezarri nahi duen monopolioari aurre egiteko, <strong>eta</strong> alde horr<strong>eta</strong>tik -oinarrizkoa den beste<br />
zerbait gehitu ezean- jeltzaleen planteamenduak espainiar eskuinarenak bezalakoxeak<br />
dira . Baina badago -<strong>eta</strong> nabarmentzekoa dela uste dugu- azkeneko hauek kontutan<br />
hartzen ez duten <strong>eta</strong> euskal <strong>nazionalismoa</strong>ren aldetik egiten den irakurk<strong>eta</strong> politikoa :<br />
laizismoaren arriskuak lege testuinguruan aurkitzen du bere izan ala ez izanaren arrazoia ;<br />
127 Halere, neurri horrek izango luke beste alde onik; apaizak euskaraz badakitenez, dotrina<br />
euskaraz irakasteko beharrari erantzuteko modua aurkituko litzateke, era horr<strong>eta</strong>n euskaldunak diren<br />
haurrek, orain arte gertatzen ez den bezala, dotrina kristaua ikasiko dutelarik -euskarari egingo<br />
litzaiokeen mesedea ahaztu gabe ere- (ibidem) .<br />
` "La escuela laica en Bilbao . Protesta de la Congregación de Maria Inmaculada y San Luis<br />
Gonzaga", in Euzkadi, 1914/VI/21 .
Change language