Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

Hezk:nttza-sistema nazionalen sorrera 43
zentralizatua izan da` .
Aipatu elementu hauen garrantzia ezin da ukatu Estatu-Nazio frantsesaren
ikuspegitik eta guztiz oinarrizko suertatzen dira, bestalde, dagoeneko behin baino
gehiagotan aipatu dugun hizkuntz politikaren aldetik . Balibar eta Laporte-k diote
nazioaren formazioa hizkuntz nazionalaren ezarpenarekin erabat lotuta dagoela, hau
derrigorrez erabaki politikoetan oinarritzen delarik ; eta Frantziaren kasuan iraultzaileen
politika nazionalak hizkuntz politika ere suposatu zuen, eskola politikatik bereiztu ezin
daitekeena hain zuzen 14 . Zentzu horretan, "Convention"eko Irakaskuntza Publikorako
Batzordeko partaidea zen Grégoire-k frantsesa ezartzeko aparteko ardura erakutsi zuen,
bere eritziz nazioaren kohesioarentzako guztiz oinarrizkoa baitzen :
"Mais au moins on peut unifornner le langage d'une grande nation,
de manière que toits les citoyens qui la composent puisent sans obstacle se
coniniuniquer leurs pensées . Cette entreprise, qui ne fut pleinement
exécutée chez aucun peuple, est digne du peuple français, qui ccentralise
toutes les branches de l'organisation sociale et qui doit être jaloux de
consacrer au plutôt, dans une République une et indivisible, l'usage unique
et invariable de la langue de la libertéi 15 .
"Patois"-ak suntsitzeko nahiak eta frantsesa zabaltzeko helburuak garbi asko
adierazten du ze neurritaraino den hizkuntza nazioa -"bat eta zatiezina"- eraikitzeko
funtsezko oinarria' . Baita helburu horrek gizartearen antolaketaren "beso" guztiak -
hezkuntza arlokoa barne- zentralizatzeko premia ere . Nabermena baino nabermenago
agertzen zaigu hemen nazioa, herria eta hizkuntzaren artean osatzen den katea ; kontutan
harturik adierazpen horiek "Instruction Publique"tik eginak direla, ondo asko ohar
gintezke hezkuntza-sistemak kate horri sendotasuna emateko duen garrantziaz (ez da
ahaztu behar, este baterako, egoera honek islada aparta aurkituko duela oinarrizko liburu
13 Iraultzaren hezkuntz politikak, Antzinako Erregimeneko eskola aparatua eraisteaz gain,
Elizaren monopolioaren hausturaren atea ireki zuen .
14 BALIBAR, R . ; LAPORTE, D . : Op . cit . ; 121 .
15 GREGOIRE, H . : Sur la nécessité et les moyens d'anéantir les patois et d'universaliser
l'usage de la langue française, in CERTEAU, M . de ; JULIA, D . ; REVEL, J . (1975) : Une politique de
la langue. La Révolution française et les patois . Editions Gallimard ; 302 .
16 Hemen agertzen dena hizkuntzaren nolabaiteko errepresentazio edo irudi ideologikoa dugu .
Berez ez du hizkuntza nazionala sortzen, baina, zalantzarik gabe, beste elementu batzuekin konbinatuz
(oinarrizko irakaskuntza, alafabetatzea, merkatu nazionala, hizkuntza politika, etab .) hizkuntz
nazionalaren eraikitze prozesuan funtsezko oinarri ideologikoa dugu . Bestalde, eta Breuilly-ren
esanetan, "la lengua francesa, un sistema uniforme de administración y de leyes y un Gobierno muy
centralizado, se consideraron como emanaciones . . . del espíritu nacional" (BREUILLY, J . : Op . cit . ; 69) .