Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
310 <strong>Euskal</strong> Nazionalismoa <strong>eta</strong> Hezkuntza (<strong>1895</strong>-<strong>1923</strong>)<br />
irakaslegoari egin kritikak kritika zabalagoa adierazten duela <strong>eta</strong> ezin dela kanpotarra den<br />
irakaslearen kontrako erreakzio hutsaz hitz egin ; <strong>hezkuntza</strong>-sistema da, nahiz <strong>eta</strong> guztiz<br />
esplizitua ez izan -hala interpr<strong>eta</strong> daitekeela uste dugu-, kritikapean jartzen dena <strong>eta</strong><br />
irakaslea honen barruan . Dena den, aztertzen ari garen garai honek guztiz argia -<strong>eta</strong> neurri<br />
horr<strong>eta</strong>n bema- den sakoneko diagnostikoaren aurrean jarriko gaitu . Hala,<br />
Belaustegigoitiak dioenari jarraituz, irakaslegoaz hitz egiteko unean, lehenik <strong>eta</strong> behin,<br />
administrazio-sareaz hitz egin behar da <strong>eta</strong> honek dituen ezaugarri nagusi<strong>eta</strong>z, jakiteko,<br />
lehenik <strong>eta</strong> behin, zerri erantzuten dioen . Hau da, irakaskuntza zentralizatua <strong>eta</strong><br />
uniformatua dela esan daiteke, <strong>eta</strong> alde horr<strong>eta</strong>tik dagoeneko ezaguna <strong>eta</strong> askotan<br />
errepikatu den zerait besterik ez litzateke izango . Ekarpen bema beste hau litzateke (<strong>eta</strong><br />
kontutan har euskal jeltzaleen diskurtso berritua dela guk hemen agerian utzi nahi<br />
duguna) : irakaskuntzak aipatu ezugarriak ditu, bai ; baina horrelakoak badira fenomeno<br />
orokorragoaren ezinbesteko islada delako gertatzen da . Irakaskuntza zentralizatua <strong>eta</strong><br />
uniformea da, hain zuzen ere, Estatuak eratu duen administrazio-sarea zentralizatua <strong>eta</strong><br />
uniformea delako, Estatu espainiarraren adinisitrazio-sare horren barruan kokatu behar<br />
baita irakaskuntza arloko adminitrazio-sarea . Honek helburu zehatza du, <strong>eta</strong> horregatik<br />
izan da eratua : Estatuaren erabateko boterea ziurtatu, horr<strong>eta</strong>rako irakaskuntza arloko<br />
erabateko boterea ezinbezteko oinarria litzatekeelarik . Botere hori gauzatzeko, Estatuak<br />
adminstrazio-sarea, irkakaskuntza arlokoa barne, oso hierarkikoki eratu du,<br />
ministeritzatik hasi <strong>eta</strong> azkeneko eskolako atezainarenganaino iristen den kate sendoa<br />
sortu duelarik . Eta kate luze honen barruan, hain zuzen ere, kokatu beharko litzateke<br />
irakaslegoaren partehartzea 233<br />
Irakaslegoak euskal nazionalisten erasoak jasoko ditu, bai aipatu ditugun arazo<br />
guzti horiengatik, baina bereziki -honen ondorioz gertatzen baitira- aipatu kate horren<br />
funtsezko katemaila delako (ezin da sarearen soka itogarriaz jardun sareaz hitz egin gabe,<br />
ezta sareaz armiarma aipatu gabe ere) . Irakaslegoa, ministeritzak, ikuskaritzak,<br />
unibertsitate<strong>eta</strong>ko errektoreek, gobernadoreek, udal zein probintzia batzordeek 234 ,<br />
Irakaslego eskolek, eskol<strong>eta</strong>ko zuzendariek, . . ., gorpuzten duten egituraren parte da <strong>eta</strong><br />
egiturak bere osotasunean borobiltzen duen errealitatearen islada . Aipatu erakunde zein<br />
egitura guzti horiek, <strong>eta</strong> irakaslegoarena bame, "son las entidades de que el Gobierno se<br />
vale para constituirse á si mismo en la única autoridad en materia de enseiianza i235 . Hau<br />
da, beraz, jeltzaleek -kasu hon<strong>eta</strong>n Belaustegigoitiaren hitz<strong>eta</strong>n- salatuko duten ben<strong>eta</strong>ko<br />
arazoa irakaslegoaren arazoaz hitz egiteko garaian . Logika horren barruan ulertu behar<br />
da, ondorioz, Estatuak bere gain hartzen duen irakasleak izendatzeko ardura (euskal<br />
233 BELAUSTEGIGOITIA, F . (1918) : "Las leyes españolas . . ." . Op . cit . (1918NII/5) .<br />
23' Hauek aipatu sare hierarkikoari aurpegi sasi-demokratikoa eman arren, garbi dago .<br />
Belaustegigoitiaren ustez, izaera zentralista dutena <strong>eta</strong> ikusi besterik ez dago irakaskuntzaren<br />
"abertzal<strong>eta</strong>sunaz" -abertzal<strong>eta</strong>sun espainiarra, noski- arduratzen direna .<br />
235 Ibidem .
Change language