Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

166 Euskal Nazionalismoa eta Hezkuntza (1895-/923)
Halere, esandakoa kontutan harturik, Campionek, Estatu liberalaren erasoa
salatzeaz gain, "barne-etsaiaren" arazoa nabarmenduko du . Kasu honetan, oraintxe ikusi
dugunez, ez luke bakarrik kanpokoak ez diren irakasleen deseuskalduntzearen jarrera
azpimarratuko; hurbileko erakundeek -udalek, alegia- eta euskal gurasoek zer esan
izugarria izango lukete, hauek eskatuko baitiete irakasleei beraien seme-alabak diziplina
gogorraren barruan eduki ditzaten . Zentzu horretan, Campionek berak aurkezten duen
adibide hau adierazgarria izan daiteke (Iturengo udalaz ari da) :
"Este Ayuntamiento, Junta local y padres de familia, han
recomendado siempre á los maestros que nno permitan nunca que sus
discípulos hablen el vascuence dentro ni filera de la escuela, pues
desengañados estamos que lo que necesitan los jóvenes es saber castellano,
idioma universal de España y América, que es donde los hijos de este
pueblo han de desenvolverse en el estudio de sus carreras y profesiones i1 i0 .
Arazoa, ikus daitekeenez, nahiko korapilatsua da ; alde batetik ezin da ukatu Estatu
liberalaren jarrera uniformizatzailea arazoaren ardatz nagusia denik, horretarako
hezkuntza-sistemaz baliatuko delarik (Frantziako eredu jakobinoari jarraituz) ; bestalde,
irakaslea -kanpokoa ala bertakoa izan berdin da-, hezkuntza-sistema horren egituraren
barruan dagoen heinean, Estatuaren funtzionaria den neurrian, euskal nortasunaren aurka
aurrez-aurre borrokatzen duen morroia litzateke, Estatuaren morroia, hain zuzen ; baina,
bestalde -eta hau ez litzateke alde batera uzteko analisia-, irakasleak testuinguru hurbileko
eragina jaso eta inguruko eskaerei erantzuko die ere . Eskaera hauek ze neurritaraino izan
daitezkeen norberaren nortasunaren aurkakoak erakusteko, esate baterako, Campionek
Aranak o ' salatu adibide baten berri emango du : Busturiako irakaslea ("euskaldun de raza
y lengua") eskola barruan zein eskolatik kanpo euskaraz hitz egiten dutelako, ikasleei
ezartzen dizkien zigorrengatik salatua izango da ; aitzakia gisa, "Junta Provincial de
Instrucción Pública" delakoaren kargu hartzearen aurrean, irakaleak haurren gurasoek
emandako aginduetan oinarrituko du bere defentsa .
Zein da, bere gordintasun osoan hemen isladatze den arazoa? . Berriro Gellner-en
ereduari helduz, esango genuke -orain Euskal Herriak bizi duen egoera zehatzari
dagokionez- euskal gizartearen modernizatze prozesuak zein Estatu-Nazio espainiarraren
eraikuntzarenak sortuko luketeen fenomenoaren aurrean gaudela . Testuinguru honetan
kultur heterogeneotasuna oztopotzat hartua izango da -marko sozial berrira egokitu
beharrak eraginda-, baita -eta zentzu horretan ez bakarrik (honen ondorioa litzateke)
burgesiaren zein Estatu-Nazioaren eraikuntza beharrari erantzuteko- beraien kultur
130 Ibidem ; 177 .
131 Aranak egin proposamenari esker debekatu zuen Bizkaiko "Junta de Instrucción Pública"
delakoak eraztuna zein "tablilla"-ren erabilpena . Juntak emandakoaren aginduaren berri izateko, ikus
Euskalduna,1902/11/23 .