Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

380 Euskal Nazionalismoa eta Hezkuntza (1895-1923)
"para el Estado, los vascos no existimos más que en la historia,
mucho menos existen nuestra nacionalidad y lengua, que se halla
totalmente proscrita de los centros de segunda ensei anza" asa
Begi aurrean izan dugun kritika gogorrena dela kontutan hartuta, deigarri
suertatzen da nola Eleizaldek egoera irauliko lukeen ezer ez proposatzea ; arazoak dituen
ikasle euskaldunari irtenbideren bat eskaini soilik -erdaldunak ez du nonbait arazorik, ez
euskararekin ezta euskal naziotasunarekin ere-, berak botatakoari aurkako ispilurik bilatu
gabe . Gure ustez hau ezaguna den errealitatearen islada besterik ezin daiteke izan, eta
alde horretatik adierazgarria da Eleizaldek berak bigarren irakaskuntzako irakaslegoari
buruz esandakoa ; oinarrizko irakaskuntzan nabarmena den arren, eta hemen falta ez
badira ére, aldiz ezin da esan bigarren irakaskuntzako irakaslegoa "antivasquiste" denik .
Izan ere, bigarren irakaskuntzak ospe handia du, ospe handia izango duten bezala
institutuetako irakasleek, euskal hirietako bizitza sozial eta intelektualean (Eleizalde bera
izango litzateke adibide hona)aktiboki parte hartuko dutenak Kontua da ospe on honek
zerbaiti erantzungo diola . Zentzu honetan, gure ustez, euskal nazionalismoaren klaseaurpegiari
begiratu beharko genioke eskuartean dugun arazo honi erantzuna bilatu
nahiean . Institutuen izen ona bigarren irakaskuntzara iristen diren ikasleen beharrei egoki
erantzuten dieten mailan bakarrik uler daiteke . Alde horretatik, euskal nazionalismoak
eliteen formazioaren eremu honetan arazo sakonik ez duela antzematen esango genuke,
euskara eta euskal nazioaren ingurukoak erretolika ideologikoaren zokora baztertuz . Edo
beste modu batean esanda, eta erreferentzia adierazgarria izan daitekeen hizkuntzaren
arloan kokaturik, bigarren irakaskuntzari buruz jeltzaleek erakutsi kezka ezak
berrindartuko luke behin edo behin aipatu dugun gaia : ez dago inolako kontraesanik -ez
da behintzat azalarazten den zerbait- alde batetik erabiltzen den diskurtso ideologiko eta
bestetik egiten den, edo burgesia jeltzaleak egiten duen, euskararen erabilpen zuzenaren
artean, euskara kultur-hizkuntza ez izatearen "arazoak" aparteko buru hausterik sortuko
ez diolarik euskal nazionalismoari .
6 .4 .5 .2 .- Euskal unibertsitatearen premia larria
Unibertsitateari buruz hitz egiterakoan egoera berdinean aurkitzen garenik ezin
dugu esan baina, edozein eran, garai honetan unibertsitatearen gaiak euskal nazionalisten
diskurtsoaren barruan duen presentzia dagokion lekuan kokatu beharrean dagoelakoan
gaude, neurriz kanpoko irakurketa behartuak baztertuz . Aurrez-aurre aurkituko dugun
egoera gutxiesteko arrazoirik ez dago, baino ezin dugu begien bistatik galdu lan honen
ardatz nagusia, hots, jeltzaleen planteamenduetan euskal hezkuntza-sistema nazionalaren
formulaziorik ba ote dagoen antzematen saiatzea, eta alde horretatik, atal honi
dagokionez, unibertsitateari eman garrantzia aztertzea .
'84 Ibidem ; 29 .