Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

254 Euskal Nazionalismoa eta Hezkuntza (1895-1923)
de Cristo por medio de la sujección á la autoridad y á las enseñanzas de
la Iglesia i8= .
Jaungoikoa aberriaren aurretik, beraz ; eta ondorioz -"berez" hala eskatzen duela
dirudi-, edozein nazionalistak duen aberriarekiko betebeharra -betebehar "kapitala"-, izan
ditzakeenen artean lehena, aipatutakoa izanik, Elizarekiko erabateko menpekotasuna . Ez
du inolako malgutasunik erakutsiko Iberok eta Aranak sortu alderdi jeltzalearen uJaun-
Goikua eta Lagi-Zaŕa" goiburuak ez luke tolerantzia-izpiren batetarako ere aukerarik
emango ; alderdiaren jarrera guztiz da -izan behar du- bortitza : "radical exclusión de toda
herejía, de todo cisma, de todo espíritu racional ó liberal, de todo culto no católico, de
toda tolerancia pública ú oficial con el error" . Ildo beretik, Euzko Alderdi Jeltzaleak
alderdi erabat katolikoa behar du izan, honek helburu politikoak -propio abertzaleak
direnak- alboratzea eskatzen badu ere :
"¿[ . . .] el partido nacionalista vasco es un partido íntegramente
católico? -Si, señor ; ese partido quiere para Euzkadi la unidad católica
con todas sus consecuencias ; quiere ante todo y sobre todo, á Jaun-
Goikua, Dios ; y á Euzkadi para Dios, como antes de su caída de 1839 . Y
no os quepa la menor duda : entre ver á Euzkadi en el pleno ejercicio de
sus derechos, pero apartada de Cristo, y verla como en 1906, pero fiel á
Cristo, el partido nacionalista vasco optaría por lo segundo" .
Aranaren hitzak entzuten ditugula dirudi, "maixuarekiko" sintonia erabatekoa
baita. Behin eta berriro errepikaturik ikusiko -"entzungo"- dugun sintonia dugu hau eta
erlijioarekiko ortodoxiak (independentzia/autonomia auziarekin gertatzen ez den bezala)
ez du "pitzadura", haustura, txikiena ere ezagutuko jeltzaleen aldetik . Zenbaitetan -oso
momentu gutxitan bada ere-, esate baterako Eleizaldek Partido Nacionalista Republicano
delakoa nazioanalista dela onartzera iristen denean -batipat alderdi arrotzei kalte egin
diezaiokelako- jeltzaleek "goardia" jeisten dutenean ere euren izaera "vaticanista"
agertuko zaigu edozerren gainetik (ez baitute nazionalismoa Jaungoikorik gabe onartzen,
nahiz eta horrek Elizarekiko erabateko menpekotasuna aitortzera eraman)" . Iberoren
kasuan egin dugun moduan, aipatu ortodoxiaz jabetu ahalizateko, jo dezakegu euskal
nazionalismoaren barruan garrantzi handia izan duen zenbait buruzagi edota pertsonai
protagonistak adierazitakoa aztertzera . Alde horretatik Aranzadik -garai honetako euskal
nazionalismoaren ideologoa- garbi eta garbi erakutsiko du aipatu "maixuarekiko"
sintonia . Aranari buruz hitz egiteko momentutik agerian geratuko da bere ustez euskal
Ss IBERO, E . : Op . cit . ; 23-24 .
Se Ibidem ; 42 .
S' Ibidem ; 42-43 .
Sg MEES, L . (1992) : Op . cit . ; 112-113 .