Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

50 Euskal Nazionalismoa eta Hezkuntza (1895-1923)
menpekotasuna indarrean jarriko duelarik, Frantziako hezkuntza-sistema nazionalari
fisonomi osoa emanez . Goitik behera, eraikuntza honen alderdi guztiak arautzen dira :
irakaskuntzaz arduratuko diren agintariak (Irakaskuntz aPublikorako Kontseilu Nagusia,
kontseilu akademikoak, eskolak eta ikuskaritza), oinarrizko irakaskuntza (edukiak,
irakasleak, agintari arduradunak, . . .), bigarren irakaskuntza (zentroak, agiriak, . . .), etab .
Sare honen beste mailak gutxietsi gabe -sareak berak du garrantzi nagusia-, esango genuke
oinarrizko irakaskuntzak jasoko duela aparteko bultzada, bera izango baita, Giolito-k"
dioenez, batasun nazionalaren zutabea .
Baina, ikuspegi nazionaletik, eskolak duen batasunaren aldeko egitekoak dimentsio
izugarria hartuko du mende amaieran ' 2 . Ferry-ren garaian hezkuntza-sistemari
hainbesterainoko indarrez emango zaion kohesio nazionalerako funtzioa oso gatazkatsua
den testuinguruan kokatu behar da : abertzaletasuna oposizio politikoak eta sozialak
neutralizatuko dituen indar bateratzailea da ; hots, sentimendu nazionalak kohesio soziala
bermatuko luke . Gauzak horrela, oso adierazgarria da eskolak bizi izango duen
abertzaletasun militarraren "sukarra" : esate baterako 1881ean Irakakuntza Publikorako
Ministeritzan hezkuntz militarreko batzordea aurkituko dugu, edota 1885ean Manuel de
tir à l'usage des écoles primaires izeneko testuliburuarekin egingo dugu topo, izan ere
1882 .eko martxoaren 28ko legeak43 "exercises militaires"-ak ezartzen baititu oinarrizko
irakaskuntzan . Honek, hiritar gaztea ezezik, hiritar heldua du helburu ; Plenel-ek jasotako
Marse-ren hitz hauek emango digute horren arrazoia :
"l'important, c'est de commencer tout de suite et de donner aux
campagnes de France le spectacle de leurs er fants se préparant, dès
1 École, à défendre le sol de la patrie"
44 .
Bestalde, Prost-ek45 dioen moduan, orain inoiz baino gehiago geografia eta
historiaren irakaskuntzak sentimentu nazionala indartzea du helburu ; alde batetik
Frantziako geografiaren irakaskuntzak muga "naturalak" nabarmenduko lituzke, eta,
41 GIOLITO, P . (1983) : Histoire de l'enseignenrent primaire au XIX siècle . Paris: Nathan .
42 III . Errepublikan irakaskuntza egitura modernoaren aurrean aurkituko gara . Garai honetako
legediak hezkunta-sistemaren ezaugarri nagusiak zehaztuko ditu, Frantziako irakaskuntzaren maila
ezberdinen egitura juridikoak argituko direlarik .
43 Loi du 28 mars 1882 relative a l'obligation scolaire et a la laicité, in CHEVALLIER, P . ;
GROSPERRIN, B . : Op . cit. ; 275 .
44 PLENEL, E . : Op . cit . ; 288 .
45 PROST, A . : Op . cit . ; 336-337 .