Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

290 Euskal Nazionalismoa eta Hezkuntza (1895-1923)
Eta esan bezala, euskal nazionalismoak ez du arazo hau (ez beti, zorrotzak izan
nahi badugu baina) planteamendu "partidista" bailitzan plazaratu nahiko ; alderdikeria ez
dela garbi utzi nahi izango du, horretarako -berak defendatu irizpideak inolako susmorik
piztu ez dezan edo- nazionalismotik at dagoen zenbait iritzi neutroren, ez politikoren, bila
joko duelarik. Hala, esate baterako, Euzkadi egunkarian irakaskuntza alorreko gaiak
sarritan aztertuko dituen Ojarbidek euskal nazionalismoak guztiz logikoak, guztiz
neutroak, apolitikoak guztiz, diren arrazoiak erabiltzen dituela erakusteko asmotan giza
eskubideak aipatuko ditu eskuartean dugun arazo hau salatzeko garaian ; izan ere, beste
edonolako arrazoiak alde batera utzita, irakasle erdaldunak izateak haurrek ikasteko duten
eskubidea erasotuko luke, ikaslearen ezintasuna baino -ikasteko ezintasuna, alegiairakaslearena
azpimarratu beharko litzatekeelarik ; guztiz antipedagogikoa den praktika
hau -ikasle euskaldunei gaztelaniaz irakastea, hain zuzen ere- giza eskubideen mailan ere
aztertu beharrekoa da inolako zalantzarik gabe : irakasleak ikaslearen formazioa ziurtatu
behar du, edo hori hala izan dadin ahalegin guztiak egin behar ditu, eta hizkuntzaren
baldintza kontutan ez hartzeak, bidegabekeria nabarmena izateaz gain, ikasleak formazioa
jasotzeko duen oinarrizko eskubidea ez errespetatzea ekarriko du` . Esandakoari indar
handiagoa eman nahiean ("conno no podemos hacer valer nuestra condición de vascos
para hacer valer nuestras consideraciones -etengabeko susmopean bizi baitira
euskal nazionalistak-) gai honekin loturiko Miral-ek egindako adierazpen batzuk
erabiliko ditu, honek arazoa "exclusivanmente bajo el punto de vista pedagógico" aztertzen
duela eta ; hona hemen aurkezpen-txartela ezin neutroagoa : ez du Euskal Herriarekin
inolako loturarik (ez arrazaz, ez tradrizioz ere), ez da euskalduna (ezta kataluniarra ere
-konplizitate susmagarririk ez beraz) ; lanbidez estatu espainiarreko irakasle ofiziala
("maestro castellano" -urte askotako praktika duena, gainera-), eta antinazionalista
ikuspegi ideologikotik (autonomismo zaletasunik ere ez) . Hala ere ezaugarri hauek ez
s5 :
dute eragozpenik sortuko egoeraren diagnostiko garbi eta zehatza egiteko momentuan'
irakaskuntza, aipatu testuinguruan, iharduera mekaniko hutsa da eta ondorio onuragarririk
gabekoa; irakaslea jakintsua eta ona bada ere -"Todos iris buenos propósitos se estrellan
en la falta de conumnición . . ." dira Miral-ek hasiera batetan gogatsua zen alegiazko
irakaslearen ezpainetan jartzen dituen hitzak- porrota du ezinbesteko helmuga :
"La mayoría de los chicos de los pueblos pequeños no saben una
palabra de castellano . Si el maestro no sabe nada de vascuence, los niños
se aburren antes de empezar á entender al maestro, y se marchan ó á
donde puedan entender ó á su nasa .
1920/V/14 .
1S3 OJARBIDE, J .M. (1920) : "El euskera en la enseñanza. La opinión de un maestro", in Euzkadi,
"Ibidem .
' S ' Edozein irakaslek horrela ikusten du eta adirazpenak berdintsuak lirateke, Ojarbidek dioen
bezala "si una balunnba de escalafones, ascensos, grados, turnos, traslados, vacantes, auxiliarías,
in terin idades, excedencias y rehabilitaciones no les paralizarían la lengua" .