Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

Lehenengo euskal nazionalismoa 137
politikoak, P .N .V .-k alegia 16 , jokatu beharko lukeen paperari -"asignará a dicho partido
una misión religiosa" dira Larronderen 17 hitzak- edota nazionalismoak bete beharreko
helburuari, hots, Euskal Herri osoko kristautzea :
" . . . mni patriotismo no se funda en motivos humanos, ni se dirige a
materiales fines : mi patriotismo se fundo y cada día se funda más en mi
amor a Dios, y el fin que en el persigo es el de conducir a Dios a mis
hermanos de raza : a migran familia el pueblo vasco" 10 .
Jaungoikoari dion maitasunean oinarritzen den abertzaletasuna da berea ("Gu
Euzkadi yentzat ta Euzkadi Jaungoikoarentzat" hitzek hain ongi adieraziko dutena),
baina mesianikotzat har daitekeen jarrera hau (mesianismo kutsu hori ez zaie beste alderdi
zein sektoreei falta, nahiz eta horietako batzuk kristauak ez izan 19) ikuspegi politikotik
aztertu behar litzatekeelakoan gaude . Mendeetan zehar erlijioak jokaturiko papera
garrantzitsuenetarikoa izan da (garrantzitsuena izan ez bada) euskal gizartean, eta
katolizismoa eta euskaldun izatearen arteko identifikazioa (euskaldun/fededun) luzaroan
eraikitako identifikazioa da` . Ez da, beraz, Aranak asmatutako zerbait ; zentzu horretan,
Garcia de Cortazarrek 21 dioenaren arabera, Euskal Herriko Elizak diogunarekin zerikusi
nabarmena izan du : XVIII . eta XIX. mendeetan zehar lehen aipatu "Urre Aro" eta Euskal
Herriaren arteko identifikazioa sakralizatu eta herrian zabalduko du, eta erlijioarena bere
botere politikoa indartzeko funtsezko tresna izango da, Euskal Herria tradizional zein
mitifikatu baten irudia bere posizioa ahul zezakeen edozein aldaketaren aurka
borrokatzeko erabiliko duelarik .
Bestalde, Aranak neurri handi batean ezer berririk esaten ez duela ikusteko, bere
16 "Euskeldun Batzokija"-ren Estatutuek Aranaren erlijiozaletasun(keri)aren froga nabarmena
eskaintzen dute . Adibide bat aipatzearren hona hemen P .N.V .-ren aurreneko harria izan zenaren
helburuen arteko bat : "Bizkaya será católica, apostólica y romana, en todas las manifestaciones de su
vida interna y en sus relaciones con los demás pueblos" (2 . art.) .
17 LARRONDE, J .C . (1977) : El nacionalismo vasco. Su origen y su ideología en la obra de
Sabino Arana Goiri . Donostia : Txertoa; 79 .
1s
ARANA, S . (1902) : "Tres Cartas", in La Patria, 1902/1/12 .
19 GARCIA de CORTAZAR, F. ; FUSI, J .P . (1988) : Política, nacionalidad e Iglesia en el Pais
Vasco . Donostia : Txertoa ; 69-70 .
20 CARO, j . (1971) : Los vascos . Madrid : Itsmo ; 268 .
21 GARCIA de CORTAZAR, F . (1981) : "La iglesia vasca y la implantación del liberalismo",
in 1 Semana de Estudios de Historia eclesiástica del Pais Vasco . Gasteiz : Teologia Fakultatea .