Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

Jeltzaleak eta irakaskintzaren arazoa Aranareni ondoren 367
hizkuntza honen erabilpenaren inguruan duen beldurra dela eta, gaztelaniaren
"ahuleziaz" kezkaturik luzaturiko eskaerak bideratzea "besterik" ez luke egingo -zubi lan
444 .
antzeko zerbait-, jeltzaleei bere haserrea plazaratzea besterik geratzen ez zaielarik
Aipatu bezalako adibideak ugariak dira, eta argi eta garbi erakutsiko dute
posibilismoaren ildotik buruturiko eginahalek bere muga dutena . Horra hor, esate
baterako, Bizkaiko diputazioko "Junta de Instrucción Pública" delakoak -eta gogoratu
hemen lurralde honetako irakaskuntzaren arloan eragiteko asmoz zein izan den jeltzaleen
partehartzea- sortuko dituen mesfidantzak, batzorde horrek bere helburu onuragarrien
aldeko jarrera defentsiboa azaldu behar izango duelarik, inolako helburu politiko
ezkuturik ez duela aitortzearekin batera`` . Irakaskuntza elebidunari "grave y solapado
ataque á la integridad de la Patria" bultzatzeko xede ezkutua antzemango dioten indar
nazionalista espainiarrak ez dira faltako ; gaztelaniaren defentsa arazo politiko larri
bihurtuko da Espainia Estatu espainiarreko hiritar guztien nazio bakartzat hartzen
dutenentzat, argudioa -aberriaren batasun sakratuaren izenean- argia baino argiagoa
izango delarik : hizkuntzen arteko ezberdinatasunak hiritarrak bereizten ditu, eta
bereizketa horrek banaketa dakar ; beraz, gaztelania ez den edozein hizkuntza
irakaskuntza arlora eramateko ahaleginak "separatistatzat" jo behar dira` .
Horra hor ere, beste adibide bat aipatzearren, euskal erakundeek euskararen
irakaskuntzaren aldeko neumak hartzen dituztenean sortu erreakzioak : euskara ez dela
kultur hizkuntza, euskara ikasteak -zailtasuna dela eta- ikasleengan kalteak sortzen
dituela , euskara ikastea alferrikakoa dela, finean -jeltzaleek salatuko dutenaren araberabalizko
"banderías politicas" eta helburu ustelak antzemango direlarik447 . Azkenik,
gauza jakina da ere -hau ere jeltzaleek behin eta berriz salatutako portaera- Estatu
espainiarra eta euskal erakundeen arteko hitzarmenek -irakasleen izandapenaren auziaren
inguruan,esate baterako- ez dutela emaitza onik ezagutuko, Estatuak bere hitza betetzen
ez baitu, ondorioz, jeltzaleek aitortzen dutenez, Euskal Herriari Estatuaren burlak jasotzea
"a "En defensa del euskera . La protesta de los ayuntamientos", in Euzkadi, 1916/11/26 .
` "Junta de Instrucción Pública de la Diputación de Bizkaya", in Euzkadŕ, 1918NIII/31 .
"' "Más que ridículo . "EI idioma y las regiones" . Propósitos separatistas", in Euzkadi,
1918NIII/27 (artikulu honetan, irakaskuntza elebidunaren alde zenbait lurraldetan hartutako erabakikak
direla eta gaztelaniaren alde gogor jardungo den -'frecuentes explosiones de vascofobia en que . . .traduce
su sentido de patriotismoa español" abiapuntutzat harturik- ABC egunkariaren kontrako adierazpenak
biltzen dira) . Ojarbidek ere irakaskuntza elebidunaren kontrako adierazpenak jasoko ditu, hauek duten
sakoneko arrazoia honako hau delarik : "deshacer lo andado en la formación de la lengua nacional" ;
hona hor koska (OJARBIDE. J .M . (1918) : "De idioma vasco . El euzkera en la enseñanza", in Euzkadi,
1918/N/23) .
" "Apertura de las clases de euzkera", in Euzkadi, 1918/X/2 .