Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

300 Euskal Nazionalismoa eta Hezkuntza (1895-1923)
ordaindu, baina irakaslerik izan ez, ezta behin behineko irakaslerik ere` . Guztiz
farregarria hain mingarria izango ez balitz, irakasleak Estatuaren alde lotsagarri agertzen
diren bitartean ; izan ere -ataltxo honen hasieran genion- interinitateak, kalte
pedagogikoak nabarmenki sortzeaz gain, diru sarrera suposatuko du irakalsegoarentzat .
Diru asko amaierarik ez duen onartezinezko 'farándula" horri eusteko : Bilbon bakarrik
-eta 1914-15 ikasturtean errepikatuko diren 1913-14ko datuak lirateke- hirurogeiren bat
irakasle interino dago eskola nazionaletan 206 ; irakaskuntza ze punturaino izango den
kaltetua edonork daki ("Todos cuantos de educación se han ocupado, sostienen que las
interinidades . . .constituyen un mal muy grave para la enseñanza", dio Landetak207), eta
kalte hori handia izanik ere, ez da txikia hor alferrik galduko den diru kopurua (alperrik
ordaintzen duenarentzat, noski, ez aipatu irakaslegoaren "caja de derechos pasivos"
delako horretarako) . Honen inguruko datuak gezurtatzeko asmotan -lotsagarria den
zerbait ezkutatu nahi izan baita-, Don Higiniok oso azterketa zehatzak eskeiniko ditu .
Bizkaiari dagokionez, lurralde honetan 28ren bat irakasle interino daudela soilik esaten
dutenen kontra, eta heroz herri, eskolaz eskola, banan banan zenbaturik, dezentez
gehiago dagoela dio -107 berak ateratako kontuen arabera- . Egia da, diru arazoari helduz,
Bilbokoek inolako harreman ekonomikorik ez dutena, ez diputazioarekin ezta
udaletxearekin ere, baina
"EI resto de los interinos ó sean 43, se hallan esparcidos por
Vizcaya, cobrando la mitad del sueldo que corresponde á los maestros
efectivos, siendo así que la Diputación abona al Estado sus sueldos
coinpletos iZ08 .
Hitz batean esanda, gehiegikeriaren aurrean aurkituko ginateke, Euskal Herriak
ordaindu behar duen gehiegikeria, oraindu honek suposatzen dituen bi aldeekin : jasan
205 LANDETA, E . (1914) : "El Sr . Fiscal y el nombramiento de maestros en Vizcaya", in La
Tarde, 1914/X/3 .
205 Jakina denez 1910ean eskola publikoek eskola nazionala izena hartuko dute Romanones-en
oinarrizko irakaskuntzaren erreformaren barruan .
207 LANDETA, E . (1914) : "El Sr . Fiscal . . ." : Op . cit .
ms LANDETA, E . (1914) : "La Escuela Normal de Maestros y los maestros interinos", in La
Tarde, 1914/X1119 . Honekin batera, Landetak arazo honek duen beste aurpegi lotsagarria salatuko du,
izan ere, zer gertatzen da behin behineko irakasle horiekin : " . . . Municipios que hacen entrega en la Caja
de la Diputación -quizás con intereses del sueldo completo de un maestro, y en cambio no llegue á
manos de este maestro sino la mitad de su sueldo" (LANDETA, E . (1915) : "Las interinidades y los
nombramientos de maestros", in La Tarde, 1915/V/22) . Interinitateen arazoa dela eta, Landetaren
protagonismoa nabarmenena izanik honek erabilitako informazio eta zein datuen beni eman dugu .
Halere, esan beahr da ez zela bera bakarra izan ; alde horretatik Eleizalde ere aipatu beharrean gaude,
bereziki Bizkaiko diputazioari aurketu zion ikerketa eta 1920an Euzkadi-n, ondorengo titulu honen pean,
artikulu ezberdinen bidez argitaratutakoa : "La enseñanza primaria en Bizkaia" (esan beharrik ez dago
gai honek diru arazoarekin duen lotura, Eleizaldek berak azpimarratzen duen bezala) .