Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

Hezkuntza-sistema nazionalen sorrera 75
kontrol tresna indartzen du, berak ezarri neurriek behar bezalako eragina izan dezaten,
bere beso luzea hezkuntza alorreko azkeneko txokora iritsiko dela ziurtatzen duelarik .
Esandakoa gutxi ez bada ere, aipatu atalaren barruan espreski irakaskuntzaren gobernuari
dagokion agintari zibilen eskusartzeari buruzko titulu zehatza dago, eta modu honetan
Estatuak bere nonahikotasuna borobildu egingo du :
"Los Gobernadores y los Alcaldes, como delegados del Gobierno de
las provincias y pueblos, tienen, además de las atribuciones de que se trata
el capítulo anterior, las facultades que les señalarán lo reglamentos ; y
deberán vigilar sobre el cumplimiento de las leyes en todos los ramos de la
Instrucción Pública, . . . limitándose en todo caso a dar cuenta á los
Rectores y al Gobierno de cuanto adviertan que á su juicio sea digno de
corrección o reforma"137
Ondorio gisa edo, esan daiteke Medina-rekin 13S batera, Moyano legearekin
administrazio publikoko erakunde espezializatuak sortu eta indartu egingo direla . Esan
beharrik ez dago honek, administrazio mailako funtzioak betetzeko, Estatuaren
izugarrizko enplegatu kopuruaren sorrera ekarriko duela, nolabaiteko administrazio
ejerzito zibiletaz -funtzionari armada- hitz egin daitekeelarik" . Bestalde, beste arlo
guztiekin gertatuko denaren antzera, administrazio egiturei dagokienez ere, lege honek
hezkuntza-sistema liberalaren ezaugarri nagusienetariko bat indartuko du ; hots,
zentralizazioarena. Horrela administrazio egitura uniformea ezartzen da non adar guztiak,
antolaketa hierarkikoaren barruan noski, zentrutik eraikitzen den enbor sendoari lotuta
aurkitzen diren . Dávila-k140 dioen bezala, Estatuaren makina burokratikoaren sendotzetik
eratortzen den lege eta administrazio planteamenduetan paradigmatikoa da Moyano legea .
a monopolizarla en beneficio de sus posiciones caciquiles" (CUESTA, P . (1994) : La escuela en la
reestructuración de la sociedad española . Madrid : Siglo XXI de España Editores, S .A . ; 14) .
137 "Titulo III . De la intervención de las Autoridades civiles en el gobierno de la enseñanza", in
Ley de Instrucción Pública . . . : Op . cit . ; 293 . art . ; 296-297 . Junta hauei dagozkien XIX . mendeko eta
XX.aren haserako dekretu zein araudien bilakaera ezagutzeko ikus FERRER y RIVERO : Op . cit . ; 361-
369 .
138 MEDINA, R . : Op . cit . ; 25 .
139 Beneyto-k dioskunez 1789-1859 epealdian funtzionari kopurua ia zazpi aldiz areagotu da
(BENEYTO, J . (1958) : Op . cit . ; 523) . Berak, Estatuaren enplegatu hauetaz hitz egiteko, erabiltzen dituen
hitzak oso adierazgarriak dira : "servidores del Estado" . Kontutan hartu behar da, bestalde, funtzionarien
nomina ez dela 1852 arte antolatzen, burokrazia beni honen pertsonairik garrantzitsuena Bravo Murrillo
dugularik .
140 DAVILA, P . (1994) : La honrada medianía. Géneis y ofinación del magisterio español.
Barcelona : P .P .U ., S .A . ; 27 .