Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
372 <strong>Euskal</strong> Nazionalismoa <strong>eta</strong> Hezkuntza (<strong>1895</strong>-<strong>1923</strong>)<br />
nazionala denik, zuzenean euskal <strong>nazionalismoa</strong>ri dagokionez, egozten ari den, edo nahi<br />
den, formula politikoa -nahiz <strong>eta</strong>, adibidez, Sarria` bezalako jeltzale batek esplizituki<br />
autonomia nazionalaz hitz egin- . Gure ustez, foruen inguruko zama ideologikoa hain da<br />
nabarmena, ezen autonomia nazionalaren planteamendura iristea eragozten baitu . Noski<br />
-ez baigaude hemen inor epaitzeko-, euskal <strong>nazionalismoa</strong>k ez du zertan hon<strong>eta</strong>ra heldu<br />
beharrik -hau nahitaez bete beharreko bidea balitz edo- ; baina hau planteatu ezean<br />
eskuartean dugun gai nagusi bat kolakan geratzen delakoan gaude : zenbait j eltzalek, jakin<br />
badakigunez, euskal <strong>hezkuntza</strong>-sistema nazionalaren beharra azpimarratuko du, <strong>eta</strong><br />
aipatutakoa esan ondoren ezinbesteko galdera sortzen da gure aburuz ; hau da, nola<br />
uztartu <strong>hezkuntza</strong> arloko ikuspegi nazionala <strong>eta</strong> nazionala ez den <strong>Euskal</strong> Herriaren<br />
egituratze politikoa .<br />
Izan ere, <strong>eta</strong> gure ustez antzeman behar den erakunde arloko arazoari helduz -<br />
norbaitek hartu beharko baititu erabaki politiko-administratiboak-, autonomia euskal<br />
diputazio bakoitzarena litzateke (nahiz <strong>eta</strong> horrela jeltzaleen ustez <strong>Euskal</strong> Herriaren<br />
autonomia bermatu) <strong>eta</strong>, zentzu horr<strong>eta</strong>n, irakaskuntza mailan, har litezkeen norabideen<br />
arteko aukera anitzek eragotzi egingo lukete euskal <strong>hezkuntza</strong>-nazionalak, edozein izanik<br />
ere honen ezaugarriak, eskatzen duen irizpide-batasuna . Irizpide-batasuna diogu, inolako<br />
baloraziotan sartu gabe, arrazoi nabarmen batengatik : jeltzaleek euskal <strong>hezkuntza</strong>-sistema<br />
nazionalaz hitz egiten dute <strong>eta</strong> ez -hau posible izatea ere zalantzan jarriko genuke,<br />
edozein eran- euskal <strong>hezkuntza</strong>-sistema nazional<strong>eta</strong>z. Jakina, zentralista <strong>eta</strong> uniformea<br />
nahi ez den <strong>hezkuntza</strong>-sistemaz jarduteko modua egon badago -azken finean hori da, gure<br />
ustez, jeltzaleek bilatzen dutena Espainaiko <strong>hezkuntza</strong>-sisteman, <strong>eta</strong> ez besterik-, baina<br />
sistema bat<strong>eta</strong>z hitz egin ahal izateko, sistema horrek izango lituzkeen ezaugarri<br />
amankomunak ere zehaztu behar dira (lurrald<strong>eta</strong>sunaren irizpidea guztiz da oinarrizkoa),<br />
<strong>eta</strong> hori ahalbideratuko duen nolabaiteko egitura politiko-administratiboa finkatu behar .<br />
Zentzu horr<strong>eta</strong>n, euskal <strong>nazionalismoa</strong>ren planteamenduak ahulak direla oso esango<br />
genuke, <strong>eta</strong> balizko euskal <strong>hezkuntza</strong>-sistema nazional bat eraikitzeko materialak sortzen<br />
aritu arren (<strong>eta</strong> ez gara material horien kalitatearekin sartuko -eztabaida hori politikoa<br />
litzateke <strong>eta</strong> ez dagokigu honelako lan bat<strong>eta</strong>n horri heltzea-) eraikuntza-proiektu garbi<br />
bat dagoenik esatea ezinezkoa zaigu .<br />
Beharbada, <strong>eta</strong> honekin emango diogu amaiera atal honi, euskal <strong>nazionalismoa</strong>ren<br />
ezaugarririk nagusien<strong>eta</strong>rikoa den indefinizio egoera argi gaindituko duen Land<strong>eta</strong>ren<br />
adierazpenak guztiz baliogarriak izango zaizkigu aurreko lerrotan azaldu zalantzak<br />
argitzeko <strong>eta</strong>, hala uste dugu behintzat, esan duguna, neurri batean bederen, frogatzeko<br />
ere . Aukera hau egiteak bere mugak dituela jakin arren, Land<strong>eta</strong> aukeratzearen arrazoi<br />
nagusiak hiru dira : alde batetik, ikuspegi ideologikotik euskal <strong>nazionalismoa</strong>ren<br />
autonomiaren aldeko irizpidea ezin hobeki isladatzen du, alde hon<strong>eta</strong>tik jeltzaleen artean<br />
teorizatzailerik garrantzitsuen<strong>eta</strong>rikoa dugularik ; bestetik, bera izan da esplizituki euskal-<br />
" SARRIA, J . (1918) : "Autonomía nacional y democracia", in Hermes, 28 . zk. ; 193-196 .
Change language