Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

Hezkuntza-sistenza nazionalen sorrera 81
pribatuei dagokienez, Estatuak ezarritako kontrola eta ofizialak diren institutoekiko
menpekotasuna nabarmenak dira .
Zein da egoera honetaz egin daitekeen irakurketa? . Edozein hezkuntza-politikak
ikuspegi ideologikoari erantzuten diola gauza jakina da, eta hemen jokuan dagoena eliteen
fomazioa da, gizarte berriaren eraikuntzarako funtsezkoa den klase nagusiarena hain
zuzen . Beste modu batean esanda, Estatu modernoaren eraikutzaren erronkari erantzuteko
burgesiaren oinarri politiko-ideologikoak finkatu behar dira, eta Estatuak kontu handia
izango du hori horrela gertatu dadin (kontutan izan behar da institutoek Estatuaren aldetik
jasotako mimo berezia) 159 . Gauza bera esan daiteke goi mailako irakaskuntzari
dagokionez, izan ere aurrenekoak, oraintxe bertan genionez, funtsean zubi funtzioa
betetzen du . Bien mailen arteko loturaren berri goian eman dugunez, eta oso luze joko
lukeen legean agertzen diren hamaika ñabarduren azterketa alde batera utzita, bat da,
nahiz berria ez izan, guk azpimarratu nahi genukeen ezaugarria : Estatuaren
nonahikotasuna 160 . Hezkuntza-egitura orokorraren piramidearen gailurrean gaude eta
ardura zuzena -eta bakarra- Estatuari dagokio ; unibertsitate zentrala izango da Madrid-en
eta gero bederatzi hiritan kokatuko diren distritokoak . Estatuak erabakitzen du zer
irakatsiko den unibertsitate bakoitzean eta zentru pribatuetan egindako ikasketek ez dute
balio akademikorik izango . Beraz, esango genuke, hezkuntza-sistema nazionalaren
partituran Estatuak irakaskuntza maila ezberdinen instrumentazioa egokitzen duela, berak
zuzentzen duen sinfonian armonia nagusi dadin .
2 .2 .4 .3 . - Magiteritzaren profesionalizatze prozesua
Irakaslegoarena hezkuntza-sistemaren zutaberik oinarrizkoenetariko bat dugu eta
Moyano legeak gai honi oso zabala den atal berezia eskaintzea ez da kasulitatetzat har
159 Ikus gai homi buruz Viñao-k egiten duen azterketa, non irakaskuntza ertainak eta "clases
medias" direlakoen arteko identifikazioaren anbiguotasuna -garai honetan- nabarmenduko duen (VIÑAO,
A . : Op . cit . ; 432-467) . Negrin-ek hau ukatzen ez badu ere -historikoki izandako oinarrizko
irakaskuntzaren osagarri eta unibertsitateko zubi funtzioak nabarmenak hait dira-, irakaskuntza izaera
autonomoa izatearen bidean jartzen dela azpimarratuko du (NEGRIN, O . (1983) : "Algunas características
de la enseñanza secundaria española decimonónica a través de la legislación", in Historia de la
Educación, 2 . zk . ; 285) . Burgesia eta hezkuntza-sistemaren arteko harremanari buruzko analisi
interesgarria ikusteko : PESET, J .L . ; GARMA. S . ; PEREZ GARZON, J .S . : Op . cit . (hona hemen autore
hauek diotena : "El establecimiento de una nova organización escolar y la introducción de saberes
modernos era un paso imprescindible para los grupos burgueses triunfantes" ; "Desde los inicios dela
construcción del estado burgués se revela el aparato escolar corto la institución ideológica dominante"
(5-6)) .
160 "En el siglo XIX, la Universidad pasó a ser un organismo estatal ntás" esango du Sauras-ek
(SAURAS, C . : (1984) : "Estatutos autonómicos de las universidades españolas", in Historia de la
Educación, 3 . zk . ; 127 .