Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

Hezkuntza-sistema nazionalen sorrera 83
sortu zuen ; "Academia de maestrosi 166 izenekoa 1786koa dugu eta 1800goa "Colegio
Académico" delakoa 1G7. Baina, nahiz haseran ez oso arrakastatsuak izan, XIX . mendeak
ekarriko ditu mugimendurik interesgarrienak . Gogora dezagun Estatuak beti izan duela
irakaslegoa kontrolatzeko nahia (horra hor "Informe Quintana"-k "Dirección General de
Estudios" delakoaren ardurapena uzten duen oposaketa sistema edota asmo bera jasotzen
zuen 1821 eko ' Reglamento General" izenekoa) eta, arlo profesionala ezezik, irakaslearen
"virtudes patrióticas" direlakoak funtsezkotzat jo dituela . Edozein eran, irakaskuntzan
diharduteko baldintza batzuk ezarri arren, eta irakasleak aukeratzea udalei dagokien
bitartean, asmo horiek ez dira burutuko kontrolaren gaia irakaslegoaren formazioaren
testuinguruan -hots, prestakuntza profesionalaren maila hutsa gaindituz- ulertu behar dela
ikusi arte . Pauso hori lehenego irakaslego eskolaren sorrerarekin iritsiko da 1839an,
"Seminario central de maestros del Reyno" izeneko eskolaren sorrerarekin alegia` .
Baina, Dávila-k dioskunez, "hastaatean la ley Moyano de 1857 podernos decir que
las escuelas normales no serán concebidas como centros profesionales deformación del
magisterioi 169 ; hots, garai honetara iritsi arte ez dago magisteritzaren inguruko
planteamendu globalik eta, Gil de Zarate-k dioen moduan, urte askotan, irakasle eskolak
sortu arren, "la autoridad suprema carecía de fuerza" . 1843ko araudian` ikus
daitekeenez, gobernua oinarrizko errealitateaz jabetuko da : irakasle eskolak sortzea ez
da nahikoa ; kontrolatu egin behar dira, lan horretaz aipatu probintzietako batzordeak
zen .
166 Izen osoa "Academia particular de profesores de primeras letras y aficionados a este arte"
167 Ikus RUIZ BERRIO, J . (1988) : "Las nuevas instituciones en la enseñanza en España", in
H .E . : Génesis de los sistemas . . . : Op . cit . ; 170-172 .
168 Eskola hau beste izen honez ere ezagutzen da : "Escuela Normal Central de Maestos" ; berataz
hitz egiterakoan aurkituko dugun espresio arrunta "la central" izango da . Eskola honetan prestatutako
hainbat irakaslek zenbait probintzitako irakasle eskolak antolatuko ditu (GIL de ZARATE, A . : Op . cit .,
263-264) . Aipatu besterik egiten ez badegu ere, eskola horretako zuzendaria izan zen Montesino-ren
garrantzia azpimarratu beharko litzateke (ik-us SUREDA, B . (1984) : Pablo Montesino : liberalismo y
educación en España. Palma de Mallorca : Prensa Universitaria) . Bestalde, badirudi Nafarroko "Escuela
Normal de Maestos" aurrekoa dela ; ikus GUIBERT . M .E. (1983) : Historia de la Escuela Normal de
Navarra 1831-1931 . Iruña : Pricipe de Viana .
169 DAVILA, P . (1994) : Op . cit . ; 28 .
170 GIL de ZARATE, A . : Op . cit . ; 264 .
171
1843ko urriaren 15eko araudi hau probintziei zuzentzen zaie gobernuak markaturiko
erizpideen ildotik irakasle eskolak sortu eta antolatzeko .