Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

Nazionalismoa eta hezkuntza 35
nazionalismo batzuren erabilpenak . Neurri handi batean "hizkuntza egokia"ren
arrazonamendua ontzat harturik, beraien hizkuntza erabili izan dute nazio identitate,
nortasun edota parte-izatearen elementu gisa, baina kultur hizkuntza sortzeari uko eginez .
Eta zergatik diogu "hizkuntza egokia"? . Badirudi -eta tesi hau defendatuko duen analisi
sasi-materialista asko dugu eskuartean- hizkuntza ardatz nagusitzat hartuko duen
uniformizazioak behar "teknikoari" erantzuten diola (hau da, modernizatze prozesuari
aurrre egiteko egokiak diren hizkuntzak behar dira eta Estatuak "nazioaren" hizkuntzaren
alde egingo du apostu) . Ezin da ukatu industrilizazioak, merkatuak (eta pentsa merkatu
"nazionalean", adibidez), . . ., aparteko eragina dutenik, ezta duten garrantzia gutxietsi ere,
baina
"las condiciones que permiten el desarrollo de un mercado
nacional -capitalista- no dependen única y enteramente de la
«infraestructura», sino también de la superestrucutra jurídico política,
la cual incluye también un aspecto jurídico-lingüístico de este proceso
tendencial, que hace ir a la par la constitución de un mercado nacional con
la uniformización lingüística"" .
Eta zein da Balibar eta Laporte-n hitz hauetan antzeman daitekeen alderdi juridikolinguistiko
horren ardatza? : Estatu barruko biztanle guztientzat lege berbera, hiritar
guztientzat hizkuntz berbera. "Hizkuntza egokiarena" ez da, beraz, testuinguru
"objetiboari" erantzuteko gaitasunean berez neurtzen den zerbait . Derrigorrez Estatuari,
eta Estatuaren borondateari, lotuta doan gai bati heldu behar diogu 52 . Hots, Estatuak
nahitaez nazioaren ideologia lotu behar du hizkuntz nazionalaren ideologiarekin .
Benetazkoa den ala faltsua den baino, lotura hori eraginkorki nola gauzatzen den ikustea
interesatzen zaigu . Zentzu horretan, erabaki politikoen eragin determinatzailea
nabarmendu beharra dago . Izan ere erabaki politikoekin zuzenean bat egiten duen
hezkuntza-sistemaren arloan kokatu beharrean gaude, aipatu lotura hori (nazioaren
ideologia/hizkuntz nazionalaren ideologia) ezin baita materialki gauzatu eratutako eskolaegiturarik
gabe, eta hau ez baita posible Estatuaren eskusartzerik izan ezean
"la lengua nacional no tiene existencia material, constituida,
estable, generalizada, antes de la instauración de ura aparato escolar" 53 .
51 BALIBAR, R . ; LAPORTE, D . (1976) : Burguesía y lengua nacional. Barcelona: Avance . 60 .
52 Ez genuke gure ustez garrantzi handia duen gai honen beste alde bat aipatu gabe utzi nahi .
Estatuak zer esanik badu oso eztabaidagarria den gaiaren inguruan : erabilpen publikorako hizkuntzaren
ahozko adierazpena eta hizkuntza idatzia .
53 Ibidem, 116 .