Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
160 <strong>Euskal</strong> Nazionalismoa <strong>eta</strong> Hezkuntza (<strong>1895</strong>-<strong>1923</strong>)<br />
Valladolid-en egin behar izatearen arazoa mahai gainean jartzen dituenean (Zaragozan<br />
Nafarroaren kasuan, baina bere "bizkaitarrismoa" nagusitzen da) ; gure iritziz, funtsezkoa<br />
den "zauria" ukituko du . Zergatik oposak<strong>eta</strong>k <strong>Euskal</strong> Herritik kanpo 107 , zergatik<br />
Valladoliden (edota Zaragozan) : <strong>hezkuntza</strong>-sistema espainiarra unibertsitate-barrutitan<br />
antolatuta dagoelako, <strong>Euskal</strong> Herria Valladolid zein Zaragozako unibertsitate-barruti<strong>eta</strong>n<br />
banatuta dagoelako, <strong>Euskal</strong> Herriak unibertsitate-barrutirik ez duelako, hots,<br />
unibertsitaterik ez duelako (<strong>eta</strong> ez saiakerarik izan ez delako) . Hots, Espainiaren menpe<br />
dagoen <strong>hezkuntza</strong>-egitura dago <strong>eta</strong> <strong>Euskal</strong> Herriak ez du inolako kontrolik gauzatzeko<br />
aukerarik (gogoratu hurbileneko egiturak "Juntas de Instrucción" direlakoak direla <strong>eta</strong><br />
hauek, funtsezkoak izanik, <strong>hezkuntza</strong>-sistema orokorraren egituraren barruan -guztiz<br />
zentralizatua, erabat uniformizatua-, Estatuaren kontrolaren menpe daudela) .<br />
Lehenik <strong>eta</strong> behin, agintari akademiko-politikoak arrrotzak, espainiarrak, dira <strong>eta</strong><br />
hor aurkituko luke Espainiak, irakasle "maketoen" infiltrazioaren bidez, <strong>Euskal</strong> Herriaren<br />
desnazionalizatzea (inbasioa esango luke Aranak) burutzeko tresna ikarragarria ; hots,<br />
Espainiako <strong>hezkuntza</strong>-sistemak irakasle "maketoen" inbasioa ahalbideratuko luke, sistema<br />
bera "gaiztoa" bilakatuko litzatekeelarik (horra hor, oinarrizko "perbertsioa") . Aranaren<br />
aurrekoek -foruzaleek, adibidez- <strong>hezkuntza</strong>-sistema espainiarraren kontrolaz (lortu<br />
zitekeen kontrolaz, komeniko litzatekeen kontrolaz) arduratzen ziren arren -baina sistema<br />
beraren "borondatea" zalantzan jam gabe-, berak zuzenean joko du, gurue ustez,<br />
<strong>hezkuntza</strong>-sistemaren aurka, jarrera guztiz logikoa, bestalde, <strong>hezkuntza</strong>-sistema<br />
espainiarra Espainiako arma menperatzailea den heinean . Halaber, oposaketei dagokienez,<br />
<strong>hezkuntza</strong>-sistemaren antolak<strong>eta</strong>k irakasle "bizkaitarrak" izateko aukera zaildu egiten du ;<br />
Valladolid-era joan behar izateak izugarrizko eragozpena suposatuko du <strong>eta</strong> horrela uler<br />
daiteke, Aranaren ustez, irakasle euskaldunen falta nabarmena . Ez dirudi Arana oso<br />
desbideraturik dagoenik ; euskal abizen<strong>eta</strong>n oinarriturik berak egindako irakasle<br />
bizkaitarren -"jatomz" bizkaitarrenak direnak, noski- zenbak<strong>eta</strong> alde batera utzita 103 (ez<br />
baitugu uste batere fidagarria denik, ez erabiltzen duen erizpidearengatik, ezta dituen<br />
informazio iturriengatik109 ), esango genuke badagoela arrazoi bat baino gehiago hau<br />
horrela gertatzen dela pentsatu ahal izateko .<br />
107 Oposak<strong>eta</strong>k, Araba, Bizkaia <strong>eta</strong> Gipuzkoari dagokienez,unibertsitate-barruti horren barruan<br />
dauden neurrian, Valladolid-en egingo dira 1889tik aurrera, oposak<strong>eta</strong>-sistema indartuz, <strong>hezkuntza</strong>sistemaren<br />
uniformizazioan urrats garrantzitsua emango delarik .<br />
los ARANA, S . (<strong>1895</strong>) : "La zarzuela euzkeldun en 3 actos titulada Vizcay tik Bizkai "ra", in<br />
Bizkaitarra, <strong>1895</strong>/XUl7 .<br />
109 Garai horr<strong>eta</strong>n "Juntas Provinciales' direlakoek gero probintzi<strong>eta</strong>ko Boletín Ofizial<strong>eta</strong>n<br />
argitaratzeko egiten dituzten irakasle eskalafoien arabera ezinda jakin zein den irakasle horien sorlekua<br />
(honako datuak agertzen dira soilik : kategoria, orden zenbakia, antzinakotasuna, meritua, zerbitzu urteak<br />
<strong>eta</strong> zein herritan egiten duten lan) .
Change language