Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Jeltzaleak <strong>eta</strong> irakaskuntzaren arazoa Aranaren ondoren<br />
<strong>nazionalismoa</strong>k eredugarritzat hartuko duen Kataluniako "Associació Protectora de la<br />
Ensenyanca Catalana" bezalako erakunde<strong>eta</strong>tik zer ikasi egongo delarik` .<br />
<strong>Euskal</strong> erakundeek egin dezaketenaren inguruan badago, bestalde, hasieran bitxia<br />
suerta daitekeen ikuspegia euskal <strong>nazionalismoa</strong>ren planteamendu<strong>eta</strong>n . Oraintxe bertan<br />
esan dugun legez, <strong>eta</strong> herri ekimenean edota ekimen pribatuan oinarritu eskola berriak<br />
sortzeaz gain, euskal udal zein diputazioek izango dute, zenbait jeltzaleren ustez, egungo<br />
eskola pribatu zein publiko<strong>eta</strong>n eragiteko modurik, horr<strong>eta</strong>rako legeak dituen zirrikitu<strong>eta</strong>z<br />
baliatuz . Halaber, legeak eskaintzen dituen aukerak kontutan harturik, euskal erakunde<br />
publikoek ekinbide pribatuaren bidea ere har dezakete . Hau da -hala nahi izanez gero<br />
behintzat-, euren esku egongo lirateken eskolak sortzeko aukera izango dute publikoak<br />
diren eskola saretik kanpo . Arestian aipatu Irakaslego Eskola librearen proposamenaren<br />
maila berean egongo litzateke planteamendu hau ; hori ere irakaslego eskola publikoaren<br />
saretik at sortuko litzateke, nahiz <strong>eta</strong> publikoa izan hori burutuko lukeen erakundea .<br />
<strong>Euskal</strong> erakundeek, nahiz <strong>eta</strong> lege aldetik ez eduki beharrezkotzat jotzen den irakaskuntza<br />
mailako kontrola, izan badute, jeltzaleen ustez, eskolak sortzeko ahalmena, edozein eran<br />
bultzatu beharreko lege arloko aldak<strong>eta</strong>ren zain egon gabe . Alde hon<strong>eta</strong>tik Land<strong>eta</strong>ren<br />
ekarpena da, seguraski, azpimagarriena, Eusko Ikaskuntzak Oñatiko batzarrean hartutako<br />
erabakien artean jasoko duelarik . Irakaskuntzarako autonomia lortzen ez den bitartean<br />
( hori da dena den bere itxaropena), euskal diputazioek Hego <strong>Euskal</strong> Herri osorako<br />
irakasuntza plangintza osatzeko batzorde bat osatzea proposatuko du, duputazio<br />
bakoitzak erantzuna eskatzen duen erronkan aurre egingo dion aldi berean ; hots, 'fundar<br />
. . .la Escuela Vasca al margen de la Escuela del Estado i401 .<br />
Alde horr<strong>eta</strong>tik, emaitzei begiratuta, Bizkaiko diputazioak sortu auzo eskolak40ditugu<br />
euskal <strong>nazionalismoa</strong>k euskal gizartean eredu gisa azalduko dituenak . Jakin<br />
badakigu ez dela hori euskal <strong>nazionalismoa</strong>k buruturiko zerbait, baina sarri bere ekarpena<br />
-<strong>eta</strong> ez beste inorrena- bailitzan aurkeztuko da, proiektu horrek zuen aurpegi abertzalea<br />
azpimarratuko delarik . Hala ere, zalantzarik gabe, ezin ukatu, Arrienek 403 zehazten duen<br />
400 M. (1917) : "Labor cultural catalana", in Euzkadi, 1917/VI/13 ; OJARBIDE, J.M . (1918) : "De<br />
idioma vasco . El euzkera en la enseñanza", in Euzkadi, 1918/V/6 . Aipatu elkarteak, sortu "Escuelas<br />
Catalanas" direlako eskol<strong>eta</strong>z ("EscuelasVascas"-en antzekoak) arduratzeaz gain, ezinbestekotzat joko<br />
du beste gainontzeko eskol<strong>eta</strong>n eragitea, gurasoen ekinbide koletiboaren indarraren balioa azpimarratuko<br />
duelarik. Neurri batean bederen, <strong>Euskal</strong> Esnaleak <strong>eta</strong> Euzkaltzale Bazkunak, nahiz irakaskuntzarena ez<br />
izan beraien ardura bakarra, antzeko papera jokatu nahi izango dutela esago genuke .<br />
401 LANDETA, E . (1919) : "Estado actual . . ." : Op . cit . : 890-891 .<br />
402 Gipuzkoako diputazioak ere auzo eskolak sortuko ditu, baina Bizkaikoekin konparatuz gero<br />
hemen pareka daitekeen aposturik ez dagoela esan daiteke (DAVILA, P . (1995) : La política educativa<br />
. . . : Op . cit. ; 174 .<br />
4°' ARRIEN, G . (1987) : Op . cit. ; 209 .<br />
353
Change language