Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

280 Euskal Nazionalismoa eta Hezkuntza (1895-1923)
hain zuzen, irakaslego horren jarrerari aurre egingo liokeena azken finean 16° . Dena den,
dagoeneko ezagutzen dugun guzti honetaz gain -posibilismoaren filosofia agerian
geratzen da berriro- zein da hemen plazaratzen den eztabaida? : irakaslegoa
deszentralizazioaren aurka agertzen da ; neurri horretan Euskal Herriaren eskubideen
kontra joko du ; beraz, behin eta berriro plazaratzen diren arazo pedagogikoen gainetik
-hauek funtsezkoak izanda ere-, politikoa den arazoaren aurrean aurkituko ginateke ;
ezinbestean, politikoa den testuinguru honetan, irakaslego espainiarra areriotzat hartuko
du euskal nazionalismoak -kontutan izanik ere (ez dezagun errrealitatea desitxuratu) zein
den honen helburu politikoa eta honek dituen mugak-, eta euskal erakundeen begiak
irekitzen saiatuko da hauek arazoaren benetako dimentsioaz jabe daitezen .
Horretaz jabetuko dena, zalantzarik gabe, aipatu irakaslegoa da eta euskal
nazionalismoaren mamua erabiliko du deszentralizazioaren aldeko apostu hutsa den
horren inguruko kezka pizteko, jokuan aberria bera -Espainia, noski- egonik (omen), -El
Cantabro-k adierazten duen moduan- gerta daitekeenaren beldur baita :
"Ved, maestros españoles, el peligro que estais de ser lanzados de
este pais, como si él no perteneciera á España, y obrad como vuestra
conciencia os dicte ; vean los amantes de la Patria si el peligro es sólo
para el Magisterio ó si hay más altos intereses que defender. [ . . .] ¿Creéis
que, concedido lo que piden [jeltzaleek, alegia], ingresaría en estas
provincias algún maestro que no fuera vascongado?[hor non dagoen
koxka] ¿Creéis que, cuando todos los maestros fueran del país, en todas
las escuelas iba á existir el mapa de España y en todas se iba á enseñar á
amar y á dar á conocer el nombre de esta Nación copio la propia [hemen
helburua eta arazoaren benetako gakoa]"' 6 `
Hona hemen aparteko interpretaziorik eskatzen ez eta irakaslegoak Estatu-nazio
espainiarraren markoan betebeharreko funtzioari buruz duen irizpide garbia . Hain dute
irakasle hauek barneratuta bere funtsezko zeregina zein den, non Gobernuaren beraren
kontzientzia izatera ere iritsiko baitira ; hausnarketa serioa eskatuko diote nazio
espainiarraren izan ala ez izanaren arazo larriaren aurrean irakaskuntzak nola eragin
dezakeen kontura dadin eta, alde horretatik, inolako ahultasunik erakutsi ez dezan .
Estatuak tinko eutsi behar dio, nazio espainiarraren izenean, hezkuntza-sistemaren
uniforniizazioari eta hau zentralizaziaoren bidez soilik izango da posible ; ildo beretik,
Estatuarena izan behar duen (orain den bezala, esan beharko genuke) irakaslegokorpuseko
parte izan nahi dutela adieraziko dute, funtzionari-korpus horren ezinbesteko
1GO Ibidem .
' 6 ' Euskalduna-k, honako artikuluan plazaratuko du zuzenean El Cantabro-k esandakoa : "Otra
vez los Maestros", in Euskalduna, 1906/VIII/11 .