Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

Hezkuntza-sistema nazionalen sorrera 47
momentuan duen garrantziarengatik lehenengo hiru artikuluak azpimarratu nahi
genituzke :
"Art . 1 . L'enseignement public, dans tout l'empire, est confié
exclusivement à la l'Université .
Art. 2 . Aucune école, aucun établissement quelconque díntruction ne
peut être formé hors de l'Université impériale, et sais l'autorisation de son
chef.
Art. 3 . Nul ne petit ouvrir d'école, ni enseigner publiquement, sans
être membre de l'Université impériale, et gradué pal- l'une de ses facultés .
il 31
Hitz hauek garbi erakusten dute zein den irakaskuntzaren kontrolaren inguruko
Estatuaren kezka nabarmena ; aldi berean erakunde egituraketa guztiz hierarkikoa izango
duen hezkuntza-sistemaren antolaketaren aurrean aurkitzen gara, oinarrizko eskolek,
eskola pribatuek eta "collège"-ek, lizeoek eta akademiek osatuko duten, Estaturaren
kontrolpean izango den, eraikuntzarekin topo egiten dugularik . Horretaz gain,
zentralizatze prozesu horren ezaugarri nagusiak izango diren beste elementu batzuk ere
aipatu beharko lirateke : goi mailako irakaskuntzaren antolaketa eta irakasleei eskatuko
zaien, eta Estatuak eman beharko dien, agiria . Nahiz eta azken puntu hau oinarrizko
irakaskuntzan materialki ez bete, irakaslego-corpusaren helburua 32 gauzatuko da " Ecole
normale supérieure"-ren sorrerarekin, hezkuntza-sistemaren eraikuntza prozesua funtsezko
zutabeaz hornituko delarik . Orokorrean esan daiteke guzti honen garrantzia zera honetan
datzala : Estatuaren aldetik hezkuntza-administrazioaren antolaketa eta bere pertsonalaren
estatutua (egitura hierarkiko eta zentralizatuaren barruan -"Grand-Maître", "Conseil de
l'Université", "Inspecteurs généraux", etab .-), baita funtzionamendu arauak eta ikas
planak ere, zehazten dira, uniformizazioa nagusitzen delarik (egia da, oraintxe bertan
aipatu dugunez, oinarrizko irakaskuntzaren zutabea kolokan geratzen dela, baina, edozein
eran, sistemaren koadro instituzionalaren barruan sartu izateak, lehenengo
irakaskuntzaren gai honek Estatuarentzako duen garrantzia adierazten du) . Finean, Estatua
arkitekto handiaren moduan agertzen zaigu : eraiki behar duen edifizioaren proiektua
zehaztu, zimendu sendoak sortu, beharrezko materialeak aukeratu, espezialisten lana
31 Décret Impérial portant organisation de l'Université, du 17 mars 1808 . In Ibidem . ; 56 .
32 Gogora dezagun 1794ean irakasleen prestakuntzarako Eskola sortzeko aldarrikaturiko
dekretua . Edozein eran, lehenengo "école normale" 1810ean sortzen da . Irakaslego eskolek XIX mendean
izandako bilakaera ezagutzeko ikus PROST, A . (1968) : Histoire de l'enseignement en France 1800-
1967. Paris : Aumand Colin ; 132-152 . Interesgarria da, bestalde, gai honen inguruan Dufraissek
emandako azalpenei begirada luzatzea : irakaslego eskolak normale kalifikazioa izango du, bere zeregina
irakasleentzako nonne, arau, modukoak ematea izanik, irakasle eredua sortu nahi delako hain zuzen -eta
ezin da ahaztu Estatuaren konrolpean egongo litzatekeen ereduaz ari garela- (Ikus DUFRAISSE, R .
(1981) : "L'éducation durant la période révolutionnaire, 1789-1815", in MIALARET, G . ; VIAL, J . (zuz .) :
Histoire mondiale de l'éducation . Paris : Presses Universitaires de France . II alea ; 322) .