Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Jeltzaleak <strong>eta</strong> irakaskintzaren arazoa Aranaren ondoren 357<br />
Land<strong>eta</strong>k, erretorika ideologikoen gainetik ( ezagutzen ditugun arrazoi ezberdinek<br />
bultzatuta gaztelaniaren kontrako erreakzio sutsuarenak, esate baterako), euskal<br />
<strong>nazionalismoa</strong>ren planteamenduen mamia -ez baita alferrik, irakaskuntza arazo<strong>eta</strong>n<br />
aditua izateaz gain, jeltzaleen artean ideologo nagusien<strong>eta</strong>riko bat- ezin hobeki isladatzen<br />
duela esango genuke . Berea dugu, gure ustez, oinarrizko irakaskuntzari buruz egin den<br />
proiekturik zehatzena bertan urte<strong>eta</strong>ko lana <strong>eta</strong> ekarpenak (bereak <strong>eta</strong> beste zenbait<br />
jeltzaleenak ere) isladatuko direlarik, ezagutzen dugun sintesirik borobilena burutuz ;<br />
Eusko Ikaskuntzaren batzorde iraunkorrari aurkeztu proeiktuaz ari gara hain zuzen' 13 .<br />
Zenbait<strong>eta</strong>n nabarmendu ditugun irizpide<strong>eta</strong>n oinarriturik, proiektu honek herriak eskatu<br />
<strong>eta</strong> aberriak duen beharrari erantzun nahi izango dio, Land<strong>eta</strong>k mahai gainean ipiniko<br />
duen eskola ereduak aipatu hezik<strong>eta</strong> nazionalaren funtzezko ezaugarriak izango<br />
dituelarik ; hots, eskola honek zera bilatuko luke :<br />
"se consiga hacer de los escolares no solo un hombre o una mujer<br />
útiles y honrados para sí mismos, sino, también, para la Sociedad; y todos<br />
ellos, hijos atnantes de Dios y de la Patria" 41a<br />
Laburbilduz, Aberria <strong>eta</strong> Jaungoikoa oinarritzat dituen eskola hau, elebitasunaren<br />
alde lerratuko da hizkuntzen gaiari dagokionez, irizpide nagusia ikaslearen amahizkuntza<br />
delarik; hau da, irakaskuntza ikaslearen ama-hizkuntzaz izango da, <strong>eta</strong> bigarren<br />
hizkuntzaren irakaskuntza "no comenzará a darse antes del grado medio del ciclo<br />
escolar" 415 . Curriculumari dagokionez, Land<strong>eta</strong>k proposatu eskola eredu honek garrantzi<br />
berezia emango dio <strong>Euskal</strong> Herriko geografiari, <strong>eta</strong> baita ere Espainiakoari, bien arteko<br />
loturak <strong>Euskal</strong> Herriari buruzko ikuspegi "geografikoa" zein izan daitekeen -nahiz <strong>eta</strong><br />
guztiz esplizitua ez izan- agerian utziko duelarikk . Gauza bera esan daiteke -orain bai<br />
erabat esplizituki- historiaren irakaskuntzari buruz ; hau hiritarraren formazioarekin<br />
erabat loturik dago, <strong>Euskal</strong> Herriko historia Espainiako historia orokorraren barruan<br />
beharko da-, euren ben<strong>eta</strong>zko asmoak zeintzuk diren behin <strong>eta</strong> berriro argitzea eskatuko dietela jeltzaleei,<br />
halako egoera zelebre samarra sortuko delarik . Dena den, interesgarria arlo profesional<strong>eta</strong>n diharduten<br />
duten espainairren jarrera nazionalista zein den ikusteko (ikus "Un comentario interesante respecto al<br />
Congreso de Guernica", in Eusko Ikaskuntzaren Deia, 1920, 16 . zb. ; 43-44 -artikulu honek Revista de<br />
Pedagogia aldizkarian argitaratu erreakzioaren berri emango du, non espainiarzal<strong>eta</strong>suna nabarmentzen<br />
den euskal irakaskuntzaren aldeko planteamenduen kontra) .<br />
413 LANDETA, E . (1922) : "Proyecto de Escuela Primaria Elemental", in Eusko Ikaskuntzaren<br />
Deia, 17 . zk . ; 15-33 . Esan bezala, proiektu hau oso zehatza da <strong>eta</strong> gauza asko <strong>eta</strong> asko hartzen du<br />
kontutan : eskolaren filosofia orokorra, irakatsi beharreko gaiak, metodoak, programak, altzariak,<br />
materialeak, aurrekontuak, eraikuntza, . . . Gure aldetik, beste gainontzekoa gutxietsi gabe (Land<strong>eta</strong>k duen<br />
ikuspegi "higienista" <strong>eta</strong> berritzailea esate baterako), euskal <strong>nazionalismoa</strong>ren alde ideologikotik<br />
azpimarragarrienak iruditu zaizkigunak hartuko ditugu kontutan .<br />
414 Ibidem ; 19 .<br />
d1' Ibidem, 19 .
Change language