Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

164 Euskal Nazionalismoa eta Hezkuntza (1895-1923)
verdader tipo del español .- bajo, hipócrita, adulador, zalanero,
empalagoso, cuando habla con quien pueda darle tajada ; altanero,
déspota, cruel tiranuelo para aquel que caiga en sus garras ; cizañero,
venenoso, corruptor para quien se encuentre al alcance de su influencia .
Congo maestro, es el Vives como todos los que procedentes de su tierra, han
hecho presa en nuestra Patria: destructor del Euskera y enemigo
implacable de todo lo que trascienda a bizkainoi 19 .
Halere, Campionek, aipatu eleberrian, irakasle nafarra aukeratu du (jatorriz
euskalduna dena, gainera) arazoa literarioki plazaratzeko asmotan ; berak ez du espainiarra
izate horretan, berez, inolako eragozpenik ikusten, nahiz eta "unitarismo español"
delakoan kokatu guztiaren ardatza . Irakaslea liberalismoaren "semea" da eta, ondorioz,
"patria nativa"-ri zor zaion begirunea galdu egin du, bere lekua -maitasun objetu gisa-
"patria política"-k usurpatu duelarik"' . Arazoa ez da Espainia edota espainiarra izatea
(Aranarentzat, baita irakasle "maketozaleen" kasuan ere, hau da arazoaren benetako
gakoa) ; arazoa liberalismoa da, eta irakasle liberalak "regionalismo"-ari dion gorrotoa
("odio de jacobino") . Euskararekiko gorrotoa honen ondorioa besterik ez litzateke izango .
Hizkuntzarena da, hain zuzen, Campion kezkatzen duen gairik nagusiena, euskara
baita -edozerren gainetik- euskal arima nazionalaren ardatza . Eta nortasun nazionala
(aberri politikoari kontrajartzen ez zaiona) arriskuan dago euskara gaztelania eta
frantsesaren artean -"lenguas cultas, administrativas, políticas y litera•i as i121 -, itotzera
kondenaturik baitago . Baina hau ez da berez suertatzen den zerbait ; besteak beste,
euskararen galera kultur politikari, eta horren barruan hezkuntza arloko politikari, estuki
lotzen zaio t22 . Arestian genioen bezala, irakaskuntza erdaldunean aurkituko da,
Campionen ustez, deseuskalduntzearen arrazoirik nagusiena, eta hor aurkitzen den
protagonista irakaslea da . Campionek, eraztunaren zigorra dela eta, irakasle ankerraren
irudia aurkeztuko digu aipatu Blancos y Negros eleberrian zeinak, nahiz jatorriz
euskalduna izan, "andáis ladrando baskuence" 123 kezkak obsesionaturik, euskarari gerra
egitea izango duen helburu ; irakaslearen eraginez (hor dugu Martinicoren tortura eta
119 ARANA, S . (1895) : "Teatro Nacional" : Op . cit .
120 CAMPION, A . (1899) : Op . cit. ; 208 .
121 CAMPION, A : (1907) : "Discurso en las Fiestas Euskaras de Azpeitia el día 30 de Septiembre
de 1901 . El baskuenze", in Discursos políticos . . . : Op . cit . ; 153 .
122 CAMPION, A . (1907) : "Discurso en las Fiestas Euskaras de Irún . . ." : Op cit . ; 200 .
123 CAMPION, A . (1889) : Op . cit . ; 206 .