Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

316 Euskal Nazionalismoa eta Hezkuntza (1895-1923)
honetatik, jeltzaleek erakutsi janera posibilista, adibide ezin hobea Nafarroak mantendu
ahal izan duen egoera berezian aurki daitekeelarik : irakasleak izendatzeko autonomia
erabatekoa ez izan arren (irakasleek, ezinbestean, irakaslego-eskola nazionaletakoak
behar dute izan eta udalei "propuesta unipersonal"-aren aukera besterik ez zaie geratzen),
gutxienez -aukera mugatua izanda ere- udalak izango dira irakasleak proposatuko
dituztenak; Nafarroan irain eta galera gisa ulertu behar izan arren, honek ez du
suposatzen beste herrialdeentzat -jakinik euren egoera okerragoa dela oraindikinteresgarria
izan ez daitekeenik2 5 ` . Hau horrela izanik, eta legeak baduela zirrikituren bat
beti (1912ko uztailaren Seko legearen arabera, "las Vascongadas" izango dute beste
edozein lekutan izan dezaketen abantaila berbera, eta Nafarroak legez du irakasleak
izendatzekoa -1914ko apirilaren 8 zein maiatzaren 18ko dekretuak) kontutan hartuta,
izango dute zereginik Euskal Herriko beste gainontzeko diputazioek . Ez da, bestalde,
hauen aldetik nolabaiteko ahaleginik faltako, baina utzikeria edota epelkeria nagusituko
omen dira jeltzaleen ustez, euskal diputazioek erakusten duten ardura falta nabarmena
delarik'-52 (udalekin ere gauza bera gertatuko litzateke"', nahiz eta diputazioen
arduragabekeria izan gehien bat salatzen dena) . Diputatu probintzialek ere, euren
ajolagabekeria dela eta, antzeko belarrondoko gozoak jasoko dituzte : zer egiten dute
bada, legea eskuetan, dagokien lana behar bezala ez burutzeko? ; aitzakiak baino jarri
ez254 , eta aitzakiek arrazoi bat baino ez dute : "nuestros diputados provinciales son . . .los
gate cada día desean asimilarnos más y más al Estado centralizadoa" 255 . Izan ere,
Landetak25t aitortzen duen legez, Madril ez da gertatzen den guztiaren errudun, eta etxean
egiten denari -éta egiten ez denari ere- begiratzea ezinbestekoa da ; eman beharreko
urratsak, eman behar dira, pauso txikiena ere -nahiak asetzeko adina ez izan arrenlagungarri
suertatu baitaiteke .
2" "Nombramiento de Maestros", in Euzkadi, 1914/1V/1 7 .
252 Ugariak dira prentsaren bidez -La Tarde-n eta Landetaren eskutik batipat- plazaratzen diren
salaketak; hona hemen adibide batzuk : LANDETA, E . (1914) : "¿Qué hace nuestra Excma . Diputación?",
in La Tarde, 1914/X117 ; LANDETA, E . (1916) : "El nombramientyo de los maestros y la Diputación",
in La Tarde, 1916/VIW5 ; LANDETA, E . (1916) : "El asunto de los maestros . Ahí en la picota . Para el
Presidente de la Diputación", in La Tarde, 1916/X11119 ; LANDETA, E . (1916) : "El asunto de los
maestros y la Diputación", in La Tarde, 19161XII/13 .
1915/1121 .
-" LANDETA, E . (1915) : " S.M. el Rey y el alcalde de Bilbao", in La Tarde, 1915/VI11127 .
-54 LANDETA, E . (1915) : "¿Qué hacen nuestros diputados provinciales?", in La Tarde,
2)5 LANDETA, E . (1915) : "¿A qué esperan nuestros diputados provinciales?", in La Tarde,
1915/11X/22 .
256 LANDETA, E. (1915) : "La propiedad de los edificios escolares", in La Tarde, 1915/111/6 .