Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

96 Euskal Nazionalismoa eta Hezkuntza (1895-1923)
Bestalde, aipatu horietaz gain, bi dira curriculumaren barruan aztertzeke ditugun
ikasgaiak : espainiako historia eta geografia . Bat da hiritar "espainiar" guztiak ikaski behar
izango duten historia eta bat ikasi behar izango duen geografia . Curriculumaren
uniformizazioak bideratu ahal izango du helburu hau ; gobernuak irakaskuntza maila
ezberdinei dagozkien ikasgaien programa orokorrak argitaratuko ditu eta irakasleek,
beraien azalpenetan, muga horietan jokatzeko agindua jasoko dute (84 . art .) . Hala eta
guztiz,, badaezpada ere (hori gutxi balitz edo), Estatuak neurri zorrotzagoak hartuko ditu
bere asmoa buru dadin ; horra hor Moyano legeak testu liburuei eskainitako atal berezia :
irakaskuntza maila guztietan testu liburuen bidez ikasi behar da -"hasta el grado de
Licenciado"- eta ikasgai orotako liburuak gobernuak aukeratuko ditu (86 . art.) 220 . Ez da
berna Estatu espainiarrak duen testu liburak kontrolatzeko nahia eta ezagunak dira, esate
baterako, hauen bidez egin izan dituen hiritar abertzaleak -abertzale espainiarrak, noskisortzeko
ahaleginak"' . Zalantzarik gabe testu liburuak hezkuntzaren historia arloko
ikerkuntzarako aparteko dokumentu baliagarriak ditugu, besteak beste, transmisio
ideologikorako baliabidea direlako ("El libro escolar ha sido siempre -con la excepción
de algunos breves inomentos de exaltación libertaria- un producto cultural intervenido
políticainente" esango du Escolano-k 222 ) eta, beste batzuren artean, jarrera politikoen berri
ematen digutelako 223 . Kontrol ideologikora zuzenduta dauden praktika politikoek ematen
oinarrizkoa den zerbait azpimarratu nahi genuke : hizkuntza idatziaren garrantzia izugarria da ;
irakurketaren hedapenak kultur komunitateko esparrua sortzen du eta kultur identitatea Estatu-nazioaren
zutabe nagusienetarikoa dugu . Gogoratu, bestalde, Hobsbawn-ek hizkuntzari ematen dion garrantzia
berak aipatzen duen ingeneritza sozialaren barruan : erabilpena garatzitsua bada ere, maila sinbolikoak
izugarrizko pisua du .
220 Elizaren kontrolak ere indarrean iraungo du .
221 Aipatu katixima politikoei buruzko Capitán-en lan horretaz gain, ikus MAYORDOMO, A .
(1983) : "Bases para el estudio de la formación moral y de la civilidad a través de los textos escolares en
la primera mitad del siglo XIX", in Historia de la Educación . 2 . zk . ; 55-65 . Hona hemen, adibidez,
Mayordomok 1855ekoa den La Escuela de Insrucción primaria izeneko testu liburutik aipatzen duen
testu adierazgarri hau : "( . .) consagrar en sevicio de la patria nuestros intereses, honores, comodidades,
fortuna, y cuanto valemos y podernos, para emplearlo todo en su socorro ( . .) la sangre misma que
circula en nuestras venas es patrimonio de la patria, y tienen legítimo derecho para mandria derramar"
(Op . cit. ; 62) ; edo beste hau ere, 1842koa den El Amigo de los nietos liburukoa : "es obligación sagrada
la de respetar y anear al rey como cabeza de la nación, a los magistrados y tribunales, a quien está
encargado el cumplimiento y observancia de las leyes, las que estarnos obligados a cumplir exactancente
y defender a costa de nuestra sangre" (Ibidem . ; 63) .
222 ESCOLANO, A. (1992) . "El libro escolara y la memoria histórica de la educación", in H .E .
El libro y la escuela : Op . cit . ; 79 .
223 Ikus ere DELGADO, B . (1983) : "Los libros de texto como fuente para la historia de la
educación", in Historia de la Educación, 2 . zk ; 353-358 . ("El libro de texto indica cómo ha sido llevada
a la práctica la política eductiva de un país" esango du -354 . or .-) .